Australia Zachodnia

Australia Zachodnia, Western Australia,

największy stan Związku Austral., od wschodu graniczy z Australią Południową i Terytorium Północne, od północy, zachodu i południa otoczony wodami O. Indyjskiego;

pow. 2,5 mln km² (1/3 kontynentu); 2,2 mln mieszk. (2011), w tym 54 tys. ludności rdzennej; stol. Perth, inne gł. m.: Kalgoorlie, Bunbury, Geraldton, Albany; ludność skupia się na południowym zachodzie; 80% ludności mieszka w miastach (ponad 70% na obszarze metropolitalnym Perth). 90% pow. stanu stanowi Wyż. Zachodnia, w jej części zachodniej wznoszą się góry Hamersley, wysokość do 1244 m (Meharry — najwyższy szczyt A.Z.); wnętrze zajmują rozległe pustynie: Wielka Piaszczysta, Gibsona i Wielka Wiktorii; wzdłuż wybrzeży wąskie niziny; liczne słone jeziora okresowe; gł. rz.: Łabędzia, Murchison, Gascoyne, Ashburton, Fitzroy, Ord. Klimat na większej części zwrotnikowy kontynent., suchy, w południowo-zachodniej części podzwrotnikowy mor., na północy podrównikowy (na krańcach północno-wschodnich wilgotny); suma roczna opadów w środkowej części 200–300 mm, na północy i południowym zachodzie do 1000–1200 mm; średnia temperatura miesięczna w styczniu na prawie całym obszarze ponad 25°C (maks. powyżej 50°C), tylko na południowych wybrzeżach ok. 20°C; w lipcu w południowej części ok. 12°C, na północy powyżej 20°C. W wilgotniejszych przybrzeżnych obszarach, zwłaszcza na południowym zachodzie rosną twardolistne lasy i zarośla eukaliptusowe.

A.Z. jest stanem górniczo-roln.; największym bogactwem naturalnym są rudy żelaza (z regionu Pilbara pochodzi ok. 90% produkcji krajowej) i złoto; wydobywa się także rudy niklu (Kambalda), boksyty (w górach Darling), rudy tytanu (Eneabba), węgiel, diamenty (Argyle) i sól; 1984 rozpoczęto eksploatację gazu ziemnego ze złóż podmor. przy północno-zachodnim wybrzeżu; większość zakładów przem. znajduje się na obszarze metropolitalnym Perth; dużym ośr. przemysłu ciężkiego jest Kwinana. Ziemie uprawne zajmują 2,7% pow. stanu; gł. uprawy: pszenica (zbiory 3–5 mln t rocznie), ponadto jęczmień, owies, łubin; na obszarach sztucznie nawadnianych w regionie Manijimup-Bridgetown sady, w dolinie Rzeki Łabędziej winnice; hodowla owiec (30 mln sztuk), bydła (gł. typu mięsnego) i trzody chlewnej; połów skorupiaków mor. (zwłaszcza homarów) i ryb, na niewielką skalę pereł. Ważną rolę w transporcie odgrywa komunikacja lotn. (20 portów lotn., ponad 1000 lądowisk); gł. porty mor.: Fremantle, Port Hedland, Dampier, Port Walcott, Bunbury. Najważniejsze artykuły eksportu: rudy żelaza, złoto, wełna, pszenica.

Historia.

Do wybrzeży Australii Zachodniej dotarli w pocz. XVII w. Holendrzy; w końcu XVII w. badał je podróżnik ang. W. Dampier; ich negatywne opinie o tych terenach spowodowały późną kolonizację Australii Zachodniej; 1827 wybrano lokalizacje m. Perth i Fremantle, 1829 przybyli pierwsi osadnicy — odtąd kolonia; do jej zagospodarowania 1850–68 wykorzystywano intensywnie więźniów zsyłanych z Wielkiej Brytanii; od 1890 samorząd; 1892–93 odkrycie złota w Coolgarolie i Kalgoorlie przyspieszyło rozwój Australii Zachodniej; od 1901 stan Australii.