Apollo

Apollo, Apóllōn,

mit. gr. syn Zeusa i Leto, bliźniaczy brat Artemidy; według wielu badaczy najbardziej helleński spośród bogów greckich, opiekun młodzieży w okresie wychowywania przez muzykę i taniec, źródło ładu we wspólnocie, pan oczyszczeń i lecznictwa oraz sztuki wieszczej.

Kult Apolla miał zasięg panhelleński (sanktuaria w Dafne, Mallos, Termos, na w. Delos); Delfy — siedziba wyroczni Apolla, którą zdobył zabijając smoka Pytona, były od VII w. p.n.e. gł. ośr. rel. Greków. Apollo chronił ludzi przed złem, zwłaszcza przed chorobami, a jednocześnie przypisywano mu zsyłanie zarazy i powodowanie nagłej śmierci (opis zarazy w I księdze Iliady); strzegł trzód przed wilkami i pól przed szkodnikami; był patronem młodzieży i opiekunem sztuk (Apollo Musagetes); gł. atrybuty Apolla to łuk i lira. W Rzymie, znany dzięki Etruskom już od VI w. p.n.e., był związany z Księgami sybilińskimi i leczeniem chorych (Apollo Medicus); otaczany szczególną czcią przez ces. Augusta. W literaturze chrześc. uważany za szatana lub za Chrystusa walczącego z Pytonem. W sztuce staroż. występuje jako ideał męskiej, młodzieńczej piękności: Apollo Kapitoliński, Apollo Barberini, Apollo Belwederski Leocharesa, Apollo Sauroktonos [’zabijający jaszczurkę’].

Apollo, fragment fryzu Partenonu przedstawiający Apolla (w środku), Posejdona i Artemidę

Krater Malarza Niobidów, ok. 460 p.n.e. — Luwr, Paryż

Apollo Belwederski — Museo Pio-Clemente, Watykan