Kościół anglikański

Kościół anglikański, ang. Anglican Church, oficjalnie Kościół Anglii, ang. Church of England, także łac. Ecclesia Anglicana,

określenie Kościoła państwowego Anglii (ang. Established Church), najstarszej i największej organizacji kościelnych w anglikanizmie, której głową jest panujący monarcha Anglii, i pozostającej pod zwierzchnictwem duchowym arcybpa Canterbury.

W szerszym i bardziej potocznym znaczeniu określenie każdego z autonomicznych Kościołów lub ogółu Kościołów tworzących Anglikańską Wspólnotę. Początki Kościoła w Anglii (III–IV w.) wiążą się z działalnością misjonarzy celtyckich (314 biskupi brytyjscy obecni na synodzie w Arles); 663–64 narodowy synod w Whitby wprowadził liturgię rzymską; 668–90 powstanie diecezji i utwierdzenie prymatu arcybiskupa Canterbury; IX–X w. rozwój monastycyzmu; od IX w. konflikty z papiestwem (m.in. spór o inwestyturę); 1532–36 edykty parlamentu (zwłaszcza Akt supremacji z 1534) oraz działalność Henryka VIII Tudora prowadziły do uniezależnienia Kościoła od papieża i ustanowienia Kościoła anglikańskiego; 1547–53 teologiczne wpływy reformacji (głównie J. Kalwina) i reformy liturgii; 1553–58 nieudana próba rekatolizacji podjęta przez Marię I Tudor; za panowania Elżbiety I rozwój purytanizmu (purytanie) i umocnienie się teologii kalwinistycznej (kalwinizm) oraz ostateczne ustalenie episkopalnych, doktrynalnych i liturgicznych reguł Kościoła (The Book of Common Prayer 1549, Thirty-nine Articles 1571). Kościoł anglikański zachował ustrój episkopalny, dzieli się na 2 prowincji: Canterbury i York, na których czele stoją arcybiskupi; prowincje dzielą się na diecezje, a te na parafie; arcybiskup Canterbury jest „prymasem całej Anglii”, natomiast król jest najwyższym „rządcą Kościoła”; 1992 na Synodzie Generalnym Kościoła anglikańskiego podjęto decyzję dopuszczającą udzielanie kobietom święceń kapłańskich.