agat
Encyklopedia PWN
kamień ozdobny; występuje w skałach wylewnych, np. riolitach, w postaci skupień różnego kształtu; zwykle tworzy okrągłe lub owalne buły średnicy od kilku do kilkudziesięciu cm; powstaje w wyniku rekrystalizacji opalu, będącego produktem procesów hydrotermalnych, wypełniającego pustki skalne; wstęgi barwne agatu (zwykle szare, białe, brunatne lub czerwone) są równoległe do ścian tych pustek; agaty czarno-białe są nazywane onyksami, a brunatno-białe — sardonyksami. Od czasów staroż. (np. Sumer, Egipt) wykorzystywany do wyrobu drobnych przedmiotów dekoracyjnych, także do zdobienia mebli; obecnie używany gł. w jubilerstwie. Uchodził za środek leczn. i afrodyzjak, a także kamień chroniący m.in. przed niepogodą, ukąszeniem węży i złym spojrzeniem. Główne złoża w Brazylii, Urugwaju i USA; w Polsce występuje w znacznych ilościach na Dolnym Śląsku, także w rejonie Krzeszowic k. Krakowa.
