Agassiz Jean Louis Rodolphe
 
Encyklopedia PWN
Agassiz
[agasị]
Jean Louis Rodolphe, ur. 28 V 1807, Môtier-en-Vully (kanton Fryburg), zm. 14 XII 1873, Cambridge (stan Massachusetts, USA),
szwajcarski zoolog, paleontolog, geolog, glacjolog i wykładowca.
Kalendarium
Urodził się 28 V 1807 w Môtier-en-Vully (współcześnie część Haut-Vully, w kantonie Fryburg).
Początkowo zajmował się głównie historią naturalną i botaniką, jednak jego pasją z czasem stała się ichtiologia. Między innymi opracował kolekcję ryb zebraną podczas ekspedycji naukowej w Brazylii (1819–20) przez J.B. Spixa i C.P. Martiusa (Selecta genera et species piscium 1829). W 1829 uzyskał tytuł doktora filozofii uniwersytetu w Erlangen. W 1830 — doktora medycyny uniwersytetu w Monachium. Badał również ryby Dunaju i jego dopływów oraz materiały kopalne. 1831 pracował w Muzeum Historii Naturalnej w Paryżu u G. Cuviera, który rozwinął w nim zainteresowania ichtiologiczne oraz przekonał do teorii katastrofizmu i własnej systematyki organizmów. Od 1832 wykładał historię naturalną na uniwersytecie w Neuchâtel. Jednocześnie kontynuował badania kopalnych i żyjących ryb Europy (Recherches sur les poissons fossiles, t. 1–5 1833–44; Histoire naturelle des poissons d’eau douce d’Europe Centrale, t. 1–4 1839–42). Opracował katalog synonimów nazw zwierząt, które były używane od 1758 (Nomenclator Zoologicus, 1842–47). W 1836 rozpoczął badania nad lodowcami szwajcarskimi. Prowadził także badania w Szkocji. Jako pierwszy wyraził pogląd o istnieniu w czwartorzędzie wielkiego zlodowacenia (Études sur les glaciers, 1840). W tym samym roku został odznaczony geologicznym Medalem Woallstona. Od 1838 był członkiem zagranicznym Towarzystwa Królewskiego w Londynie. W latach 40. XIX wieku był już znanym naukowcem. Prywatnie popadł jednak w kłopoty finansowe i rodzinne, m.in. 1945 opuściła go żona Cecylia Braun.
W opozycji do Darwina
Jesienią 1846 wyjechał do Stanów Zjednoczonych, gdzie początkowo prowadził cykl wykładów w Lowell Institute (w Bostonie). W 1848 objął katedrę historii naturalnej w Lawrence Scientific School na Uniwersytecie Harvarda w Cambridge, gdzie pracował do końca życia. Dzięki jego staraniom utworzono tam Muzeum Zoologii Porównawczej (1858), którego został dyrektorem. W 1850 poślubił Elizabeth Cabot Cary, która była m.in. współzałożycielką Radcliffe College w Cambridge. Na tym etapie kariery naukowej zajmował się głównie zlodowaceniami na terenie Ameryki Północnej (Contributions to the Natural History of the United States, 1957–62). Wykazał, że w przeszłości Amerykę Północną i Europę pokrywały lodowce. Twierdził, że to właśnie zlodowacenia były przyczyną wymarcia niektórych gatunków. Ogłosił też taksonomię ras ludzkich, opartą na założeniu o ścisłym związku typu rasowego z klimatem (Essay on Classification, 1851). Uważał, że wszystkie rasy ludzkie miały odrębnych przodków. Należał do zdecydowanych przeciwników teorii Ch. Darwina — przyjmował istnienie oddzielnych gatunków, stale zachowujących właściwe sobie cechy bez względu na zmiany w sposobie życia czy warunkach środowiska. Najlepszych dowodów na pokrewieństwo między zwierzętami dostarczała, jego zdaniem, embriologia. Twierdził, że porządek taksonomiczny organizmów odzwierciedla boską koncepcję stwarzania świata. Jako anatom prowadził m.in. badania narządów analogicznych i homologicznych.
Pozostał w historii
W latach 60. XIX w. ponownie zajął się badaniem ryb Ameryki Południowej, czego ukoronowaniem była podróż naukowa do Brazylii (1865–66), z której przywiózł bogatą kolekcję liczącą ok. 80 tysięcy okazów. Swoje badania opisał w książce A Journey in Brazil (1868). W latach 1971–72 wziął udział w wyprawie naukowej (rejs parowcem) wokół Ameryki Południowej. W obu wyprawach towarzyszyła mu żona. W 1873 od filantropa J. Andersona otrzymał wyspę Penikese (w Zatoce Buzzard), gdzie zorganizował szkołę przyrodniczą Anderson School of Natural History (po śmierci Agassiza szkoła podupadła i działała jeszcze tylko przez 2 lata), która była prekursorem Marine Biological Laboratory w Wood Hole. Jean Louis Rodolphe Agassiz zmarł 14 XII 1873 w Cambridge (stan Massachusetts).
Imieniem Agassiza nazwano m.in. lodowcowe, szczyty w Kalifornii i Arizonie oraz kilka gatunków roślin i zwierząt. (np. żółw pustynny Gopherus agassizii). Wystawiono mu kilka pomników — podczas trzęsienia ziemi w San Francisco (1906), statua Agassiza umieszczona nad wejściem do Wydziału Zoologii Uniwersytetu Stanford, spadła i wbiła się głową w chodnik.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia