Acton John Emerich Edward

Acton

[ạ̈ktən]

John Emerich Edward Dalberg, baron Acton of Aldenham (od 1869), ur. 10 I 1834, Neapol, zm. 19 VI 1902, Tegernsee (Bawaria),

wnuk Johna Francisa Edwarda, bryt. myśliciel polit. i historyk, eseista.

1859–65 poseł do Izby Gmin; bliski współpracownik W.E. Gladstone’a; 1886 współzałożyciel „The English Historical Review”, od 1889 koordynował wyd. The Cambridge Modern History; od 1895 profesor uniwersytetu w Cambridge; przywódca liberalnej części katolików bryt. oponujących przeciw dogmatowi o nieomylności papieża w sprawach wiary i moralności; w rozważaniach polit. dążył do syntezy liberalizmu z tradycją chrześc.; kontynuator myśli E. Burke’a i A. de Tocqueville’a, zagrożeń dla wolności człowieka i społeczeństwa dopatrywał się w wynaturzeniach demokracji i koncentracji władzy w gestii państwa; występował z krytyką rasizmu, nacjonalizmu i socjalizmu; w nauce hist. reprezentował kierunek erudycyjno-kryt. (twórca tzw. szkoły Cambridge); History of Freedom and Other Essays (1907), Historical Essays and Studies (1907), Essays on Church and State (1952).