Abe Kōbō
 
Encyklopedia PWN
Abe Kōbō Wymowa, właśc. Abe Kimifusa, ur. 7 III 1924, Tokio, zm. 22 I 1993, tamże,
pisarz japoński, twórca powieści, opowiadań, dramatów, esejów, scenariuszy filmowych i innych form, także utworów science fiction.
Cytat
Kalendarium
Urodził się 7 III 1924 w Tokio.
Dzieciństwo spędził w okupowanej przez Japonię Mandżurii, co mogło być jednym z powodów jego poczucia wyobcowania i braku charakterystycznej dla twórców japońskich silnej łączności ze stronami rodzinnymi; nie należał też do ugrupowań literackich, ważnych w japońskim życiu kulturalnym. Po powrocie do Japonii studiował medycynę (był też synem lekarza), jednak nie zdał państwowego egzaminu lekarskiego i nigdy nie praktykował. Już od czasu studiów skupił się na pracy twórczej. Przez pewien czas fascynował się marksizmem i należał do partii komunistycznej, z której został usunięty (1961) po wyrażeniu krytyki wobec programu partii. Do jego fascynacji literackich należy zaliczyć pisarstwo F. Dostojewskiego, którego czytał już w gimnazjum, i F. Kafki, do którego jest często porównywany, jednak Abe podkreślał, że powieści tego ostatniego czytał dużo później; bliscy byli mu R.M. Rilke, L. Carroll, E.A. Poe.
Pisarstwo
Debiutował wydanym na koszt własny tomikiem Mumei shishū [‘zbiór wierszy bez tytułu’] (1947), jednak jego dalsza twórczość to proza i dramat. Jednym z najważniejszych problemów, jakie podejmował, była alienacja, zagubienie jednostki. Opisywał relacje pomiędzy ludźmi we współczesnym świecie, dezintegrację więzi społecznych, utratę i próby odzyskania wolności; potrafił jednak zaakcentować możliwość akceptacji rzeczywistości i odrzucić słabość eskapizmu (Kobieta z wydm 1962, wydanie polskie 1968).
Częstym motywem jest utrata tożsamości, ukazywana przez symboliczną przemianę bohatera, taką jak przemiana kobiety prządki w nić (opowiadanie Życie poety 1951, wydanie polskie 1998), mężczyzny w pałkę (sztuka Mężczyzna, który przemienił się w pałkę 1969, wydanie polskie 1998). Bohaterowie utworów często określani są tylko jako Mężczyzna, Kobieta, Gość lub choćby „kolega Zwyczajny” (Dendrocacalia, 1948, wydanie polskie 1998).
W celu przedstawienia problemu utraty własnego „ja” i pochłonięcia przez zdehumanizowane społeczeństwo często posługiwał się też motywem zaginięcia czy zagubienia w labiryncie (Kobieta z wydm, Schadzka 1977, wydanie polskie 1995, Moetsukita chizu ‘spalona mapa’ 1967), a nawet ucieczki od społeczeństwa (powieść Hako otoko ‘mężczyzna w pudełku’ 1973). Analizował nie tylko więzy społeczne, ale i rodzinne, których słabość i pozorność poddawał krytyce w dramatach To ja jestem duchem (1958, wydanie polskie 1972), Przyjaciele (1967, wydanie polskie 1975). W wielu jego utworach wyraźna jest poetyka surrealizmu i absurdu, wzmacniająca poczucie wyobcowania i słabości.
Wykształcenie medyczne przyczyniło się zapewne do nasycenia jego twórczości elementami zaczerpniętymi z nauk ścisłych, zwłaszcza w futurystycznych i katastroficznych powieściach i opowiadaniach fantastycznonaukowych, takich jak Czwarta epoka (1959, wydanie polskie 1995), Hakobune „Sakuramaru” [‘arka „Sakuramaru”’] (1984).
Utwory Abe zostały uhonorowane wieloma liczącymi się nagrodami w Japonii, m.in. nagrodą imienia Akutagawy przyznawaną młodym twórcom (Kabe — S. Karuma shi no hanzai ‘ściana — zbrodnia pan S. Karmy’ 1951), nagrodą gazety „Yomiuri” (Kobieta z wydm).
Teatr, film…
Działalność twórcza Abe nie ograniczała się do pisarstwa. Żywo zainteresowany sztuką sceniczną, założył (1973) trupę teatralną Abe Kōbō Studio, w której występowali m.in. tak znani aktorzy jak Tatsuya Nakadai; sam reżyserował przedstawienia. Trupa występowała w Japonii i za granicą, zwłaszcza tam spotykając się z dużym zainteresowaniem i naśladownictwem. Abe pisał także scenariusze filmowe na podstawie własnych powieści (m.in. Kobieta z wydm 1964, Twarz innego 1966, oba w reżyserii Hiroshiego Teshigahary), zdarzało mu aię także występować w epizodach (Twarz innego).
Interesował się fotografią (sam chętnie fotografował), a także wszelkimi nowinkami technicznymi: jako pierwszy pisarz japoński miał oddać wydawnictwu tekst napisany przy użyciu wapuro, czyli edytora tekstu (od 1984), jako jeden z pierwszych używał też syntezatora muzycznego. Kōbō Abe zmarł 22 I 1993 w Tokio.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia