Brunszwik
 
Encyklopedia PWN
Brunszwik, Braunschweig Wymowa,
kraina historyczna w środkowej części Niemiec, w kraju związkowym Dolna Saksonia, między dolną Łabą a Wezerą;
obejmuje północno-zachodnią część gór Harz, wyż. Elm oraz na północy — skrawek Niz. Niemieckiej; gł. m.: Brunszwik, Salzgitter, Goslar.
Historia. Dobra brunszwickie stanowiły od 1127 własność alodialną rodu Welfów i wchodziły w skład saskiego władztwa Henryka Pysznego; rywalizacja z Hohenstaufami doprowadziła Welfów do utraty 1180 księstwa saskiego; w ich rękach pozostały jedynie dobra brunszwicko-lüneburskie, wyodrębnione 1235 w osobne księstwo lenne dla Ottona Dziecięcia, wnuka Henryka Lwa; jego następcy podzielili (1267) władzę w księstwie, dając początek trwającym do XVII w. dalszym podziałom, lecz B. pozostał księstwem lennym Rzeszy. Po kolejnych podziałach z linii Wolfenbüttel wyodrębniła się starsza linia brunszwicka i młodsza — lüneburska. Podczas gdy niewielkie terytorialnie Brunszwik-Wolfenbüttel miało ograniczone znaczenie polit., Brunszwik-Lüneburg (połączony po śmierci ks. Jerzego Wilhelma 1705 z księstwem hanowerskim) został podniesiony 1692 do rangi elektoratu, a książęta Brunszwik-Lüneburg uzyskali 1714 koronę ang. (hanowerska dynastia). W rezydencji książąt B. w Wolfenbüttel (od 1432; od 1753 rezydencją było m. Brunszwik) ks. August st. (zm. 1666) zał. słynną bibliotekę (Herzog-August Bibliothek, obecnie eur. centrum nauk. badań nad XVIII i pocz. XIX w.), którym 1690–1716 kierował G.W. Leibniz, 1770–81 — G.E. Lessing. W 1807–13 w składzie królestwa Westfalii, czł. Związku Niemieckiego, od 1866 Związku Północnoniemieckiego, od 1871 — Rzeszy. W 1884, po śmierci ks. Wilhelma (ostatni przedstawiciel linii) ustanowiono w B. regencję. W okresie III Rzeszy (1933–45) B. był połączony z Anhaltem. Po II wojnie świat. znalazł się w ang. strefie okupacyjnej, 1946 włączony do kraju związkowego Dolna Saksonia (RFN), a wschodnie skrawki B. do NRD.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia