absolut
 
Encyklopedia PWN
absolut
[łac. absolutus ‘zupełny’, ‘bezwględny’],
w tradycji filozoficznej byt wolny od niedoskonałości, bez przyczyny, od niczego niezależny, istniejący sam z siebie, nie określony ani ograniczony, pojmowany na ogół jako wieczna, jedyna i konieczna podstawa rzeczywistości, od której wszystko inne jest zależne (nous, absolutny duch, absolutna idea, Bóg).
Pojęcie absolutu odgrywało znaczną rolę w spekulacjach religijno-filozoficznych Wschodu, zwłaszcza w filozofii indyjskiej (brahman). W filozofii greckiej, w neoplatonizmie absolut oznaczał byt pierwotny, czystą jednię niezależną i bezwzględną, istniejącą „poza bytem” i „poza istnieniem”. W gnostycyzmie określenie bóstwa zbliżyło się do pojęcia absolutu jako czegoś bezwzględnie niepoznawalnego. W patrystycznej i scholastycznej filozofii chrześcijańskiej atrybuty absolutu przyznawano Bogu Stwórcy. Po raz pierwszy użył terminu absolutu Mikołaj z Kuzy na określenie Boga, w stosunku do którego świat jest tylko czymś względnym. J.G. Fichte bytem absolutnie pierwszym i najbardziej realnym nazywał świadomy siebie rozum pojęty jako „ja” pozaempiryczne, nieskończone i nieograniczone, bezwzględny akt i bezwzględne działanie. W filozofii F.W.J. Schellinga absolut oznacza „absolutną tożsamość bytu idealnego i realnego”, stanowiącą zasadę powstawania wszechrzeczy. G.W.F. Hegel przez absolut rozumiał absolutną ideę, rozum, który wytworzył materialną rzeczywistość — przyrodę, człowieka, społeczeństwo — i przejawia się w myśleniu ludzkim. W filozofii A. Schopenhauera absolut jest wolą emanującą i tkwiącą we wszystkich rzeczach. W końcu XIX w. pojęcie absolutu odgrywało dużą rolę u angielskich idealistów (F. Bradley, B. Bosanquet) i neoheglistów. H. Bergson cechy absolutu przypisywał temu, co nazywał „pędem życiowym”.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia