subiektywnym
Encyklopedia PWN
psychologia
współcześnie, w najszerszym rozumieniu — nauka zajmująca się ludzkimi czynnościami lub zachowaniami, które składają się zarówno z subiektywnych procesów umysłowych, jak i z zewnętrznych, obiektywnych i fizycznych reakcji;
[gr. psychḗ ‘dusza’, lógos ‘słowo’, ‘nauka’],
filoz., psychol. pojęcie niejednolicie definiowane, używane w znaczeniu: zdobycia najwyżej cenionych społecznie dóbr i przymiotów, trwałego zadowolenia z życia połączonego z pogodą ducha i optymizmem, poznawczej oceny własnego życia jako udanego, wartościowego i sensownego, pomyślnego bilansu doświadczeń życiowych.
afekt
psychol. reakcja emocjonalna na bodziec, przejawiająca się subiektywnym doznaniem przyjemności lub przykrości oraz tendencją do podtrzymania go (w przypadku bodźca pozytywnego) bądź przerwania (w przypadku bodźca negatywnego);
[łac.],
ros. malarz pejzażysta i dekorator teatralny;
anomia
termin socjol. i psychol. używany w charakterystykach sytuacji, w których: 1) społeczeństwu lub grupie brak jasnych reguł i norm postępowania, istniejące normy są sprzeczne ze sobą lub nie dają się w danych warunkach stosować; 2) jednostki naruszają ustalone reguły i odrzucają przyjęte w społeczeństwie normy na skutek swych wybujałych aspiracji i osłabienia więzi grupowych; 3) dzieci kierują się w sądach i postępowaniu nie normami etycznymi i obyczajowymi, lecz subiektywnym poczuciem przykrości bądź przyjemności;
[gr., ‘brak porządku’],
autonomia
filoz., socjol., teol. Autonomia to niezawisłość woli lub sumienia wykluczająca zależność od determinującego wpływu oddziałujących „z zewnątrz” (zatem heteronomicznych) czynników empirycznych, mających źródło w różnie ujmowanym prawodawstwie Bożym (teonomia) albo pochodzących od jakiegokolwiek autorytetu lub władcy (np. polityczna). W rozumieniu mocniejszym autonomia oznacza możliwość ustanawiania przez podmiot moralny własnych reguł postępowania, przeciwstawianych zarówno empirycznej heteronomii, jak i teonomii; jest traktowana jako centralna kategoria uzasadniająca próby budowania moralności bez etyki przez osoby odpowiedzialne, bo korzystające z autonomii (jak w koncepcjach „moralności ponowoczesnej”, np. u Z. Baumana). W ujęciu słabszym autonomia jest kojarzona nie tyle z wolą, co z sumieniem (lub rozumem praktycznym) podmiotu moralnego, który może samodzielnie ustalać reguły postępowania albo na zasadzie wolności, albo przez uzgodnienie przyrodzonych skłonności i niesprzecznych z nimi obowiązków, odkrywanych raczej niż konstytuowanych przez rozum praktyczny.
[gr., ‘samorząd’],
