jaka
Encyklopedia PWN
podstawowe segmenty struktury społecznej, wielkie grupy i zbiorowości charakteryzujące się tym, że: przynależność do nich jest względnie trwała (przekazywana z rodziców na dzieci) i wynika z posiadania cech społecznych nie związanych z czynnikami biologicznymi i genetyką; cechuje je wewnętrzna zwartość, ale występują między nimi wyraźne dystanse społeczne i bariery; są usytuowane względem siebie w relacjach wyższości–niższości; struktura klasowa ma postać hierarchiczną: klasy uprzywilejowane mają wyższy standard materialny i poziom konsumpcji, uzyskują wyższe dochody, mają korzystniejszą pozycję rynkową.
manieryzm
termin używany w historii sztuki, przyjęty od lat 20. XX w. na określenie zjawisk w sztuce europejskiej XVI w.
[fr. maniérisme < manière ‘sposób’],
wieloznaczny termin odnoszący się do: 1) struktury organizacyjnej społeczeństwa, porządkującej za pomocą aparatu administracyjnego działania jednostek i grup na podstawie norm przez siebie ustalanych; 2) organizacji grupy społecznej zajmującej pewne terytorium z władzą suwerenną na czele, związku politycznego, w którym władza prawomocna korzysta ze „środków panowania nad ludźmi” (M. Weber), lub „korporacji terytorialnej wyposażonej w bezpośrednią, samorodną władzę zwierzchniczą” oraz osobowość prawną (G. Jellinek). W obu ujęciach, podobnie jak w tym, w którym eksponuje się „gwarancyjny” charakter państwa, jako 3) struktury powołanej do ochrony uprawnień jednostek, odróżnia się państwo od społeczeństwa; inne znaczenie mają określenia państwa jako 4) „aktualizacji idei etycznej” (G.W.F. Hegel) lub 5) porządku prawnego, będącego strukturą normatywną, której organami są zarówno instytucje władcze, jak i obywatele (H. Kelsen).
model państwa, w którym sprawowanie władzy, funkcjonowanie organów publicznych oraz wszelka działalność polityczna są ograniczone i podporządkowane chronionemu przez mechanizmy ustrojowe prawu.
kierunek w nauce o literaturze i w krytyce lit. wykrystalizowany pod wpływem psychoanalizy.
subsydiarność
idea subsydiarności głosi, że każda władza, a w szczególności władza polityczna powinna mieć znaczenie pomocnicze (wspierające) i pobudzające w stosunku do wysiłków podejmowanych przez autonomiczne i samodzielne jednostki, które ją ustanowiły (aspekt pozytywny subsydiarności). Gdziekolwiek jest to możliwe i konieczne, państwo nie powinno odbierać ludziom władzy (rodzicielskiej, służbowej, politycznej na wszystkich szczeblach), którą są oni w stanie sprawować z własnej woli i za pomocą własnych środków, i za której pośrednictwem mogą z pożytkiem realizować się zarówno dla interesu ogółu, jak i własnego (aspekt negatywny subsydiarności). Naczelnym motywem każdej społecznej interwencji winno być niesienie pomocy członkom społeczeństwa, a nie zastępowanie bądź niszczenie ich własnej aktywności.
[łac. subsydium ‘pomoc’, ‘wsparcie’],
