empiryczny
Encyklopedia PWN
autonomia
filoz., socjol., teol. Autonomia to niezawisłość woli lub sumienia wykluczająca zależność od determinującego wpływu oddziałujących „z zewnątrz” (zatem heteronomicznych) czynników empirycznych, mających źródło w różnie ujmowanym prawodawstwie Bożym (teonomia) albo pochodzących od jakiegokolwiek autorytetu lub władcy (np. polityczna). W rozumieniu mocniejszym autonomia oznacza możliwość ustanawiania przez podmiot moralny własnych reguł postępowania, przeciwstawianych zarówno empirycznej heteronomii, jak i teonomii; jest traktowana jako centralna kategoria uzasadniająca próby budowania moralności bez etyki przez osoby odpowiedzialne, bo korzystające z autonomii (jak w koncepcjach „moralności ponowoczesnej”, np. u Z. Baumana). W ujęciu słabszym autonomia jest kojarzona nie tyle z wolą, co z sumieniem (lub rozumem praktycznym) podmiotu moralnego, który może samodzielnie ustalać reguły postępowania albo na zasadzie wolności, albo przez uzgodnienie przyrodzonych skłonności i niesprzecznych z nimi obowiązków, odkrywanych raczej niż konstytuowanych przez rozum praktyczny.
[gr., ‘samorząd’],
indukcjonizm
metodol., naukozn. pogląd metodol. uznający wyłączność lub szczególną doniosłość metody indukcyjnej (indukcja) w naukach empirycznych;
[łac. inductio ‘wprowadzenie’],
stan psychiczny wynikający z doświadczenia obecności świętości (sacrum).
w aspekcie pragmatycznym — nauka o metodach działalności nauk. i stosowanych w nauce procedurach badawczych;
pedagogika
dyscyplina nauki zajmująca się badaniem szeroko rozumianych procesów edukacyjnych (edukacja, wychowanie).
[gr. país ‘dziecko’, agōgós ‘przewodnik’, paidagōgikē ‘świadoma działalność wychowawcza’],
psychologia
współcześnie, w najszerszym rozumieniu — nauka zajmująca się ludzkimi czynnościami lub zachowaniami, które składają się zarówno z subiektywnych procesów umysłowych, jak i z zewnętrznych, obiektywnych i fizycznych reakcji;
[gr. psychḗ ‘dusza’, lógos ‘słowo’, ‘nauka’],
