żyrondyści
 
Encyklopedia PWN
żyrondyści,
ugrupowanie polityczne z okresu rewolucji francuskiej 1789–99.
Uformowane 1791 z części klubu jakobinów, której przewodzili J.P. Brissot oraz deputowani z departamentu Gironde, głównie: P.V. Vergniaud, A. Gensonne, M.E. Gaudet i filozof J.A.N. Condorcet; początkowo nazywani brissotystami, później żyrondystami, uzyskali przewagę w Legislatywie (X 1791); powołani III 1792 przez Ludwika XVI w skład rządu, wierząc w szybkie zwycięstwo rewolucyjnej Francji nad feudalną Europą, żyrondyści doprowadzili do wypowiedzenia wojny Austrii; 13 VI zdymisjonowani na skutek klęsk wojennych, negocjowali z królem powrót do rządu; żyrondyści nie uczestniczyli w obaleniu monarchii (10 VIII), ale poparli proklamowanie republiki przez Konwent Narodowy (22 IX), w którym uzyskali przewagę i przejęli władzę; żyrondyści opowiadali się za rządami parlamentarnymi, nieskrępowaną swobodą życia gospodarczego i wolnością religijną; ich niepowodzenia — inflacja i głód w miastach, klęski wojenne wiosną 1793 i zdrada generała Ch.F. Dumourieza — ułatwiły przejęcie władzy jakobinom, oskarżającym żyrondystów o niechęć do scentralizowanej władzy państwowej z instytucjami paryskimi na czele oraz brak stanowczości w obliczu zagrożenia republiki; postawienie przed Trybunałem Rewolucyjnym J.P. Marata pod zarzutem planowania zamachu stanu spowodowało wystąpienie w jego obronie, i przeciwko żyrondystom, sankiulotów; pod ich naciskiem 31 V–2 VI Konwent Narodowy wydał nakaz aresztowania przywodców żyrondy, których skazano i 31 X 1793 stracono.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia