subdukcja

subdukcja

[łac.],

podsuwanie się jednej płyty litosfery pod inną płytę litosfery;

procesowi temu towarzyszy na ogól silna aktywność wulkaniczna i sejsmiczna. Subdukcja stanowi jedno z podstawowych pojęć w teorii tektoniki płyt litosfery.

Subdukcja typu B przejawia się w podsuwaniu się litosfery oceanicznej pod litosferę kontynentalną lub oceaniczną; pogrążanie się podsuwanych płyt można prześledzić do głębokości 650–700 km na podstawie danych o rozmieszczeniu ognisk głębokich trzęsień ziemi, konstruując tzw. powierzchnie Benioffa (Benioffa strefa), które wyznaczają położenie górnej granicy subdukowanej płyty. Na powierzchni Ziemi strefy subdukcji typu B zaznaczają się w postaci rowów oceanicznych i rozwiniętych równolegle do nich brzegów kontynentów lub łuków wyspowych, bowiem pogrążanie się podsuwanych płyt do strefy odpowiednio wysokich temperatur powoduje wszczęcie procesów magmowych prowadzących do rozwoju łuków magmowych. W wyniku subdukcji typu B z powierzchni Ziemi znikają wielkie połacie litosfery (i skorupy) oceanicznej, co z kolei umożliwia kolizję bloków skorupy kontynentalnej (kolizja kontynentów) i powstawanie orogenów.

Subdukcja typu A stanowi często kontynuację subdukcji typu B następującą po zetknięciu się dwóch (lub większej liczby) bloków kontynentalnych; polega zaś na podsuwaniu się litosfery (i skorupy) kontynentalnej pod litosferę (i skorupę) kontynentalną; zazwyczaj następuje przy tym rozszczepianie się litosfery, a zwłaszcza jej skorupowej części, na szereg płatów, których nakładanie się, w postaci płaszczowin, prowadzi również do powstawania orogenów; ze względu na taki mechanizm rozwoju orogeny te charakteryzują się zwiększoną sumaryczną grubością kontynentalną skorupy ziemskiej.