Wałęsa Lech
 
Encyklopedia PWN
Wałęsa Lech, ur. 29 IX 1943, Popowo k. Lipna,
działacz związkowy, polityk, prezydent Polski.
Kalendarium
Urodził się 29 IX 1943 w Popowie koło Lipna.
Praca, działalność związkowa
W 1961–1963 i 1965–1967 pracował jako elektromechanik w Państwowych Ośrodkach Maszynowych w Łochocinie, następnie w Leniach. W 1967–76 był elektrykiem w Stoczni Gdańskiej im. W.I. Lenina. W XII 1970 członkiem stoczniowego Komitetu Strajkowego, później działaczem oficjalnej Komisji Robotniczej, IV 1976 został zwolniony za krytykę działalności związków zawodowych. W 1976–79 pracował jako elektromechanik w Zakładzie Remontowo-Budowlanym „Zremb”, 1979–80 — w Elektromontażu Gdańsk. Jednocześnie był działaczem opozycji politycznej, 1978 — współzałożycielem Wolnych Związków Zawodowych Wybrzeża, od 1979 członkiem redakcji wydawanej poza cenzurą „Robotnika Wybrzeża”. W 1979 sygnatariusz Karty Praw Robotniczych, zawierającej program niezależnego ruchu zwiąkowego. W latach 1977–80 był inwigilowany przez Służbę Bezpieczeństwa i wielokrotnie zatrzymywany w areszcie. W I 1980 zorganizował w zakładach Elektromontażu Komisję Robotniczą.
Współzałożyciel NSZZ „Solidarność”
W 1980 przewodził strajkowi w Stoczni Gdańskiej (14–17 VIII), następnie był współorganizatorem (17 VIII) i przewodniczącym Międzyzakładowego Komitetu Strajkowego (MKS), w którego imieniu podpisał 31 VIII porozumienie z komisją rządową, w którym władze PRL zgodziły się m.in. na powstanie niezależnych związków zawodowych (porozumienia społeczne 1980–81 w Polsce). We IX 1980 był współzałożycielem NSZZ „Solidarność” (przewodniczący Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego i Krajowej Komisji Porozumiewawczej NSZZ „Solidarność”).
Lata 80., stan wojenny
Stał się w tym czasie charyzmatycznym przywódcą, łatwo nawiązującym kontakt z masami, zyskał wielką popularność. Umiarkowany w poglądach, dążył do ujęcia żywiołowych rewindykacji w ramy samoograniczającej się rewolucji; w okresie tzw. kryzysu bydgoskiego (III 1981) sprzeciwił się ogłoszeniu strajku generalnego, dążył do kompromisu z władzami PRL. Na I Krajowym Zjeździe Delegatów NSZZ „Solidarność” (5 IX–7 X 1981) został wybrany na przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 XII 1981 internowany (m.in. w Arłamowie w Bieszczadach Zachodnich); odrzucił oferty władz współpracy w tworzeniu nowej Solidarności, kontrolowanej przez władze PRL. Po zwolnieniu z internowania (14 XI 1982) powrócił do pracy w Stoczni Gdańskiej jako elektryk (od V 1983), kontynuując konspiracyjną działalność związkową. We IX 1986 współorganizator i przewodniczący jawnej Tymczasowej Rady NSZZ „Solidarność”, 1987–90 przewodniczący Krajowej Komisji Wykonawczej NSZZ „Solidarność”. W V i VIII 1988 inspirował strajki robotnicze w Stoczni Gdańskiej. W XII 1988 powołał Komitet Obywatelski przy Przewodniczącym NSZZ „Solidarność”.
Współtwórca Okrągłego Stołu, prezydent
Uczestniczył w przygotowaniach do rozmów z władzami PRL. W II–IV 1989 był współprzewodniczącym obrad Okrągłego Stołu (przewodniczący reprezentacji ruchu społecznego Solidarność) i poufnych rozmów w Magdalence koło Warszawy. W sejmie X kadencji (1989–91) doprowadził do koalicji Obywatelskiego Klubu Parlamentarnego, ZSL i SD oraz powołania rządu T. Mazowieckiego (12 IX 1989). W 1989–90 przewodniczący Komisji Zakładowej NSZZ „Solidarność” w Stoczni Gdańskiej; 1990 na II Zjeździe Solidarności został wybrany na przewodniczącego Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. W XII 1990–XII 1995 był prezydentem RP i zwierzchnikiem Sił Zbrojnych RP.
Rola w historii
Lech Wałęsa był współinicjatorem zasadniczej przebudowy ustroju politycznego i gospodarki Polski (utworzenie niepodległego demokratycznego państwa z gospodarką rynkową); wspierał politykę zasadniczych przekształceń ekonomicznych, społecznych i politycznych, opowiadał się za systemem prezydencko-parlamentarnym; jako prezydent przyczynił się do wyprowadzenia 1993 wojsk sowieckich z Polski; u progu wyborczej kampanii prezydenckiej 1995 zainicjował powstanie Bezpartyjnego Bloku Wspierania Reform, 1997 Instytutu Lecha Wałęsy i Chrześcijańskiej Demokracji III Rzeczypospolitej, nie zdołał jednak utworzyć własnego obozu politycznego. W wyborach prezydenckich 1995 poniósł porażkę niewielką liczbą głosów z A. Kwaśniewskim, w wyborach 2000 uzyskał jedynie 1% głosów. Po powstaniu AWS poparł jej działalność przedwyborczą (1996–97).
W 1983 otrzymał Pokojową Nagrodę Nobla, którą w jego imieniu odebrała żona, Danuta. Został odznaczony Orderem Orła Białego. Napisał autobiografie: Droga nadziei (1987), Droga do wolności (1991), Wszystko co robię, robię dla Polski (1995).
Małżeństwo Wałęsów (od 1969) ma ośmioro dzieci. Syn Jarosław był (2005–09) posłem Platformy Obywatelskiej na sejm, a od 2009 jest deputowanym do Parlamentu Europejskiego.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Zaprzysiężenie przedenta L. Wałęsy, 22 XII 1990 przed Zgromadzeniem Narodowym RPfot. L. Wawrynkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Wałęsa Lech w odlewni żeliwa p. Markowskiego w Grodzisku Mazowieckim po reprywatyzacji zakładufot. L. Wawrynkiewicz/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia