Ricardo David
 
Encyklopedia PWN
Ricardo
[rıkạ:ru]
David Wymowa, ur. 18 IV 1772, Londyn, zm. 11 IX 1823, Gatcomb Park (hrab. Gloucester),
angielski ekonomista, makler giełdowy, jeden z głównych teoretyków klasycznej szkoły w ekonomii.
Cytat
Kalendarium
Urodził się 18 IV 1772 w Londynie.
Dzięki zręcznym operacjom na giełdzie, w wieku 25 lat stał się jednym z najbogatszych ludzi w Wielkiej Brytanii; właściciel majątku ziemskiego. W latach 1819–23 członek parlamentu. Znawca i teoretyk pieniądza — jego rozprawa Proposals for an Economical and Secure Currency (1816) stała się podstawą reformy walutowej 1819. Jego zainteresowanie ekonomią było następstwem aktywnego udziału w życiu gospodarczym kraju, choć system ekonomii, który stworzył, jest niekiedy postrzegany jako mistrzostwo abstrakcyjnego myślenia oderwanego od praktyki. Był pierwszym ekonomistą klasycznym stosującym w pełni zasady dedukcji, oparte na zasadach logiki i abstrahujące od opisowego przedstawiania rzeczywistości gospodarczej.
Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania
W swym głównym dziele Zasady ekonomii politycznej i opodatkowania (1817, wydanie polskie 1826, ostatnie 1957) zawarł podstawy nowoczesnego myślenia ekonomicznego w zakresie teorii: wartości, ceny, tworzenia i podziału dochodu narodowego, wymiany międzynarodowej, pieniądza, renty gruntowej, zysku i płacy roboczej, finansów publicznych i opodatkowania, wzrostu i rozwoju gospodarczego. Stworzony przez niego system ekonomiczny opierał się na, przejętej z dogmatu A. Smitha, teorii wartości opartej na pracy. Ricardo rozwinął ją, uznając pracę za podstawę tworzenia wartości towarów i usług, co doprowadziło go do rozważań o pracy uprzedmiotowionej w produktach, używanych następnie do wytwarzania innych dóbr. Kapitał rzeczowy stawał się w jego teorii ucieleśnieniem pracy, którą włożono w jego wyprodukowanie. Teza uznająca pracę za jedyny czynnik tworzący nową wartość doprowadziła Ricardo wprost do twierdzenia o naturze zysku. Zysk, będący wynagrodzeniem kapitalisty, traktował jako potrącenie wartości pracy robotnika z wartości produktu. Tak zdefiniowana kategoria zysku stała się później podstawą Marksowskiej teorii wartości dodatkowej. Konsekwencją tezy o roli pracy w dziedzinie tworzenia wartości były zasady podziału dochodu narodowego. Teoria podziału produktu społecznego zakładała, że stworzony przez pracę produkt dzieli się na płace i zyski. Jest to podział antagonistyczny w tym sensie, że wzrost płac robotników oznacza jednoczesny spadek zysków kapitalistów. Ricardo uzasadnia także tzw. spiżowe prawo płac mówiące, że płace robotnicze zawsze oscylują wokół poziomu minimum społecznego. Płaca ustalona na rynku pracy dąży tutaj do swej naturalnej podstawy, jaką jest poziom egzystencji, pozwalający przeżyć robotnikowi i jego najbliższej rodzinie. Ricardo uważał, że płace przewyższające swą naturalną podstawę sprzyjają rozrodczości, co prowadzi w efekcie do wzrostu podaży pracy w następnym pokoleniu, która to nadwyżka spowoduje ruch płac w dół. Spadek zaś płacy poniżej naturalnej podstawy oznacza ograniczenie rozrodczości i w następstwie zmniejszenie się podaży pracy, co prowadzi do uruchomienia gry sił rynkowych, w wyniku której nastąpi wzrost płac. Drugą przyczyną istnienia spiżowego prawa płac jest mechanizm związany z postępem technicznym, który sprawia, że gdy płace są zbyt wysokie, praca robotnika jest zastępowana pracą maszyn.
Teoria wzrostu i rozwoju gospodarczego
W teorii Ricardo robotnicy nie są zainteresowani wzrostem i rozwojem gospodarczym, gdyż trudno im się wyrwać z zaklętego kręgu ubóstwa. W ricardiańskiej teorii wzrostu i rozwoju gospodarczego główne znaczenie przypisuje się właścicielom kapitału, ponieważ oni reinwestują swoje zyski. Teoria rozwoju gospodarczego jest teorią antagonistyczną i pesymistyczną. Antagonizmy występują nie tylko między klasą robotników i klasą kapitalistów, ale także między klasami kapitalistów a klasami właścicieli ziemskich. Podstawą konfliktu jest różnica pomiędzy interesami właścicieli ziemskich i kapitalistów. Pierwsi optują za wysokimi cenami produktów rolnych, ponieważ wówczas rośnie renta gruntowa, będąca pochodną tych cen. Kapitaliści żądają niskich cen żywności, gdyż wysokie ceny oznaczają wzrost płac robotników, a tym samym zmniejszenie zysków. Konflikty klasowe nakładają się tutaj na siebie, ale Ricardo nie analizuje ich z etycznego punktu widzenia. Osią jego analizy jest teoria akumulacji. Malejące zyski kapitalistów mogą bowiem oznaczać, że gospodarka znajdzie się w stanie stagnacji sekularnej, czyli osiągnie zerowe tempo wzrostu. Stąd jego pesymizm i walka w parlamencie o zniesienie ceł zbożowych, co umożliwiłoby import taniej żywności z zagranicy (Essay on the Influence of a Low Price of Corn on the Profits of Stock 1815). Innym źródłem przełamania tendencji stagnacyjnych miało być szybkie wdrażanie postępu technicznego w działach produkujących środki konsumpcji robotniczej, co prowadziłoby do obniżenia cen tych produktów i rekompensowałoby dochodowy efekt zwyżki cen żywności.
Troska o rozwój gospodarczy kraju doprowadziła Ricardo do popierania systemu podatkowego, obciążającego w pierwszej kolejności dochody właścicieli ziemskich. Uważał on, że podatek od zysków wywołuje wzrost cen towarów i ostatecznie obciąża konsumenta, a podatek narzucony na płace przyczynia się do ich nominalnego wzrostu, powodując w konsekwencji spadek zysków, a tym samym zmniejszenie tempa akumulacji. Opowiadał się także za równowagą w finansach publicznych, niskimi wydatkami i podatkami ściąganymi głównie ze sfer nieproduktywnych. W teorii renty gruntowej zauważył zjawisko różnicowania i różniczkowania dochodów, biorące się z uprawiania ziem o coraz mniejszej urodzajności i jednoczesnego oddziaływania prawa malejącej wydajności gleby, co oznaczało malejące przyrosty plonów z tej samej działki, przy tych samych nakładach w kolejnych latach. Najwyższe renty otrzymywali więc właściciele najbardziej urodzajnych gleb, położonych blisko centrów przemysłowo-handlowych. Renta była bowiem różnicą w kosztach produkcji między najmniej urodzajną działką wziętą pod uprawę, która nie przynosiła renty, ale określała produkcyjną podstawę cen żywności, a działką bardziej urodzajną.
Teoria kosztów komparatywnych
Ricardo jest także twórcą teorii kosztów komparatywnych, teorii pokazującej korzyści z wolnego handlu osiągane nawet wtedy, gdy dany kraj produkuje wszystko drożej, ale specjalizuje się w produkcji dobra wytwarzanego u siebie relatywnie taniej. Ricardo w handlu międzynarodowym widział też mechanizm regulujący przepływ złota i równoważący zakłócenia w ogólnym poziomie cen. Będąc zwolennikiem prawa rynków Saya uważał, że pieniądz nie odgrywa samodzielnej roli w gospodarce, gdyż za jego „zasłoną” towary wymieniają się na towary. Należał do zwolenników ilościowej teorii pieniądza. Teorie Ricardo stanowią podstawę dalszego rozwoju dedukcyjnych dociekań w zakresie teorii ekonomii. Zmarł 11 IX 1823 w Gatcomb Park (hrabstwo Gloucester).
Inne główne prace Ricardo: High Price of Bullion: A Proof of the Depreciation of Bank Notes (1810), Essay on the Fundling System, [w]: Encyclopaedia Britannica (1821).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia