Podkowiński Władysław, Szał
 
Podkowiński Władysław, Szał (Szał uniesień, Szał marzeń)
data powstania — 1894
technika — olej, płótno
wymiary — 310 × 275 cm
miejsce przechowywania — Muzeum Narodowe w Krakowie
Koncepcja obrazu narodziła się w czasie pobytu Podkowińskiego w Paryżu; wtedy też powstał pierwszy szkic. Komponowanie dzieła malarz rozpoczął w 1893, a już wiosną następnego znalazło się na wystawie w warszawskim Towarzystwie Zachęty Sztuk Pięknych, budząc powszechne zainteresowanie krytyków i publiczności. Atmosferę skandalu, towarzyszącą obrazowi od chwili jego pojawienia się w sali wystawowej, spotęgowało zniszczenie płótna przez artystę 23 kwietnia 1894. Postępek Podkowińskiego komentowano różnie: jedni widzieli w nim gest rozpaczy, spowodowanej nieszczęśliwą miłością do przedstawionej na obrazie kobiety, inni świadectwo artystycznej klęski malarza.
Obraz Podkowińskiego jest dziełem niejednoznacznym ikonograficznie. Postać nagiej, rudowłosej kobiety o porcelanowo-białym ciele, kurczowo trzymającej się szyi czarnego, zionącego ogniem konia, skaczącego w otchłań, interpretowano jako symbol wyzwolenia kobiety z więzów narzuconych jej przez tradycyjne normy społeczne i obyczajowe. Jednocześnie widziano w niej także symbol nieokiełznanych kobiecych namiętności, żądz i pragnień, wiodących do szaleństwa i zguby. Kazimierz Przerwa-Tetmajer uznał Szał za manifest nowej sztuki, widział w nim dzieło druzgocące wszystkie szablony artystycznego myślenia poprzedniej epoki.
Dariusz Konstantynów
zgłoś uwagę
Ilustracje
Podkowiński Władysław, Szał (Szał uniesień, Szał marzeń), 1894 — Muzeum Narodowe, Kraków fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia