Krasicki Ignacy
 
Encyklopedia PWN
Krasicki Ignacy, hrabia, kryptonim X.B.W., ur. 3 II 1735, Dubiecko k. Przemyśla, zm. 14 III 1801, Berlin,
poeta, prozaik, encyklopedysta, przez współczesnych zwany księciem poetów; biskup warmiński i arcybiskup gnieźnieński.
Cytat
Kalendarium
W 1759–61 na studiach w Rzymie 1764–66 w kręgu najbliższych współpracowników Stanisława Augusta Poniatowskiego (m.in. uczestnik obiadów czwartkowych, współzałożyciel i publicysta „Monitora”); 1765 prezydent trybunału małopol. w Lublinie; od 1766 biskup warmiński, z tytułem księcia (stąd kryptonim literacki X.B.W.) i siedzibą w Lidzbarku Warmińskim; po zaborze Warmii przez Prusy 1772 utrzymywał ścisły kontakt z krajem (gościł także na dworze Fryderyka Wilhelma II); po III rozbiorze (1795) został arcybiskupem gnieźnieńskim; 1798–99 wydawca czasopisma „Co tydzień”. Czołowy pisarz polskiego oświecenia, najwybitniejszy w poezji przedstawiciel klasycyzmu stanisławowskiego; w głośnych poematach heroikomicznych wydrwił bezkrytyczny stosunek sarmackiej historiografii do tzw. legendarnych dziejów Polski (Myszeis 1775, łącząca motyw wojny zwierząt z zaczerpniętym z kroniki W. Kadłubka podaniem o zjedzonym przez myszy Popielu) oraz ciemnotę i nieróbstwo licznych wówczas zakonów żebrzących (Monachomachia 1778 i odpowiadająca na głosy potępienia ironiczna Antymonachomachia 1780); w Satyrach (1779) przeprowadził wszechstronną krytykę szlacheckiego sarmatyzmu (Do króla, Pijaństwo) i bezkrytycznego naśladowania cudzoziemszczyzny (Żona modna); w alegorycznych scenkach Bajek i przypowieści (1779) objawił się jako mądry obserwator świata, patrzący z gorzkim uśmiechem na panującą w nim głupotę, przemoc i kłamstwo, doprowadził do mistrzostwa zwięzłość i prostotę formy bajki epigramatycznej. Jako autor Mikołaja Doświadczyńskiego przypadków (1776) był twórcą pierwszej nowożytnej powieści polskiej (łączącej strukturę romansu edukacyjnego, wyrosłego z felietonów „Monitora”, z elementami powieści przygodowej i utopijnej); w następnych powieściach fabuła została podporządkowana dyskursowi obywatelsko-moralnemu (Pan Podstoli, cz. 1–2 1778–84, cz. 3 1801) i historyczno-rewizjonistycznemu (Historia 1779). W poemacie historycznym Wojna chocimska (1780) przeciwstawił współczesnym prostotę i heroizm „przodków poczciwych”. Ponadto m.in. satyryczne listy, wiersze, proza alegoryczna Powieść prawdziwa o narożnej kamienicy w Kukurowcach (1794), komedie (Solenizant 1780), naśladowania Lukiana i Plutarcha, powiastki orientalne, przekład Pieśni Osjana J. Macphersona (1779–84, wyd. 1792/93), encyklopedia Zbiór potrzebniejszych wiadomości... (t. 1–2 1781–83); Dzieła (t. 1–18 1829–33), Pisma wybrane (t. 1–4 1954), Pisma poetyckie (t. 1–2 1976), Komedie (1956), Korespondencja (t. 1–2 1958), Wiersze wybrane (1964).
zgłoś uwagę
Ilustracje
Kraft Per, Portret Ignacego Krasickiego, ok. 1768 fot. T. Żółtowska-Huszcza/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Krasicki Ignacy, Bajki i przypowieści, drzeworyt A. Zaleskiego, 1880 fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Krasicki Ignacy, Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki, karta tytułowa, 1776.fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Lidzbark Warmiński, zamek biskupów warmińskich fot. J. Ciesielski
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia