Innocenty III
 
Encyklopedia PWN
Innocenty III, Lotario di Segni, Lotariusz z Segni, ur. ok. 1160, zamek Gavignano (obecnie w Anagni, Kampania), zm. 16 VII 1216, Perugia,
papież.
Cytat
Kalendarium
Urodził się ok. 1160 na zamku Gavignano (obecnie w Anagni, Kampania). Był synem Trazymonda, hr. Segni i Klarycji Scotti; studiował teologię i prawo kanoniczne w Paryżu i Bolonii.
Wybór na papieża
W 1187 papież Grzegorz VIII wyświęcił go na subdiakona, a 1190 papież Klemens III, jego wuj, nadał mu godność kardynała-diakona; odsunięty od działalności w kurii za pontyfikatu Celestyna III (1191–98), skłóconego z rodziną Scottich, został, w dniu śmierci papieża (8 I 1198), wybrany przez kardynałów na jego następcę; 22 II przyjął święcenia kapłańskie i następnego dnia został intronizowany. Innocenty III uważał, że jako zastępca Chrystusa, stoi niżej od Boga, ale wyżej od ludzi.
Dysponent korony cesarskiej
W IX 1197 zmarł cesarz Henryk VI; wiosną 1198 książęta niemieccy opowiedzieli się za dwoma kandydatami: Filipem, księciem szwabskim, bratem zmarłego cesarza, i Ottonem IV, księciem saskim; Innocenty III, uważając się za dysponenta korony cesarskiej (co 1202 uzasadnił w bulli Venerabilem) stanął po stronie Ottona IV (który uznał zwierzchnictwo papieskie nad cesarstwem i królestwem sycylijskim), ale prowadził też pertraktacje z jego rywalem; dopiero śmierć Filipa i dalsze ustępstwa ze strony Ottona IV (m.in. zrzeczenie się prawa wyboru biskupów) doprowadziły do koronowania go na cesarza (4 X 1208). Kiedy niebawem Otton IV zajął niektóre miasta w Państwie Kościelnym, Innocenty III wyklął go (18 XI 1210) i wezwał książąt Rzeszy do wyboru nowego władcy. Na zjeździe w Norymberdze 1212 wybrano Fryderyka II, króla Sycylii i wychowanka papieża, nowy cesarz wydał 1213 tzw. Złotą Bullę, potwierdzającą zobowiązania poprzednika; Otton IV, pobity pod Bouvines (27 VII 1214) zniknął ze sceny politycznej.
Konflikt z Janem bez Ziemi
Przyczyną klątwy rzuconej 1209 na króla Anglii była niechęć do uznania wybranego przez duchowieństwo na arcybiskupa Canterbury (i prymasa) Stefana Langtona; 1213 za zdjęcie ekskomuniki król nie tylko uznał arcybiskupa, ale oddał w lenno papieskie Anglię i Irlandię; Innocenty III potępił jednak ograniczenia władzy królewskiej w Wielkiej Karcie Swobód (1215), gdyż nie były z nim uzgodnione, a wzbraniającego się rzucić klątwę na baronów Langtona zawiesił w funkcjach kościelnych.
Nieudane krucjaty
Innocenty III popierał zorganizowanie krucjaty do Ziemi Świętej; w lecie 1202 krzyżowcy zebrali się w Wenecji, żeby popłynąć do Egiptu; jednak XI 1202 przeprawili się zaledwie na drugą stronę Adriatyku i złupili miasto Zara (dziś Zadar), a IV 1204 zdobyli Konstantynopol; papież uznał utworzenie cesarstwa łacińskiego za wypełnienie planów Bożych; był przeciwny krucjacie dziecięcej zorganizowanej 1212, a grupę dzieci, która przybyła do Rzymu po jego błogosławieństwo, odesłał do domów. W 1209 ogłosił wyprawę przeciwko albigensom (katarzy), mającym swoje siedziby głównie na południu Francji. Dzięki sporządzeniu zbioru dekretaliów stworzył podstawy prawa procesowego inkwizycji.
Sobór laterański
Innocenty III zwołał 1215 sobór powszechny do Lateranu w Rzymie, który w 70 kanonach rozstrzygnął pewne problemy teologiczne, m.in odnoszące się do sakramentów kapłaństwa, małżeństwa, chrztu i spowiedzi, zobowiązał katolików, żeby przynajmniej raz w roku, w okresie Wielkanocy, przystępowali do sakramentów pokuty i Eucharystii, zobowiązał także władców do zorganizowania wyprawy krzyżowej. W lecie 1216 papież wyjechał na północ Italii, żeby nawoływać do krucjaty i pogodzić mieszkańców Pizy i Genui; w Perugii niespodziewanie zachorował i 16 VII zmarł.
Polskie bulle
Więzi Innocentego III z książętami i Kościołem w Polsce były dość żywe (wydał dla nich niemal 70 bulli); arcybiskup gnieźnieński Henryk Kietlicz realizował zresztą papieski program emancypacji Kościoła spod zależności od władzy świeckiej (m.in. uzyskał wybór biskupów przez kapituły oraz wyłączenie spod prawa książęcego posiadłości kościelnych z ich ludnością); papież popierał prowadzoną przez cystersów z Łekna chrystianizację Prusów i Jaćwingów (nadał arcybiskupowi Kietliczowi uprawnienia legata na zamieszkanych przez nich ziemiach); biskupi polscy licznie uczestniczyli w soborze laterańskim.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Giotto di Bondone, Sen Innocentego III, fragment fresku z Bazyliki Św. Franciszka w Asyżu, 1296–98fot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Giotto, Papież Innocenty III zatwierdza regułę zakonu Św. Franciszka z Asyżu, 1209 — fragment predelli — Luwr, Paryżfot. Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia