HIV
 
Encyklopedia PWN
HIV, ang. Human Immunodeficiency Virus, ludzki wirus nabytego upośledzenia odporności,
retrowirus (retrowirusy) należący do rodziny Lentiviridae (wirusów powolnych), wywołujący AIDS;
wyizolowany, niezależnie, 1983 przez zespół L. Montagniera (Francja) i 1984 przez zespół R. Gallo (USA); nazwy hist. LAV (ang. Lymphadenopathy Associated Virus) i HTLV-III (ang. Human T Lymphotropic Virus Type III); obecnie są znane 2 odmiany: HIV-1 (co najmniej 9 typów genetycznych) oraz mniej zjadliwy i rzadko wywołujący pełnoobjawowy AIDS — HIV-2 (występuje gł. w zachodniej Afryce); uważa się, że pierwotnym gospodarzem HIV-1 były szympansy (Pan troglodytes), a HIV-2 — małpy mangaby rudoczelne; przeniesienie wirusa do populacji ludzkiej nastąpiło w latach 30. lub 50. XX w. HIV jest wirusem sferycznym, którego materiał genetyczy stanowi pojedyncza dodatnia nić RNA — w dojrzałym wirionie występują 2 niezależne nici RNA połączone z odwrotną transkryptazą (odwrotna transkrypcja), proteazą (hydrolazy peptydów) i integrazą; wykazuje dużą zmienność genetyczna ze względu na niedoskonałość wirusowej odwrotnej transkryptazy, a w następstwie — zmienność antygenową; jest wrażliwy na czynniki fizykochemiczne. Wirus rozpoznaje komórki zawierające receptor powierzchniowy CD4, gł. limfocyty T subpopulacji CD4 i komórki linii monocytarno-makrofagowej. Głównym rezerwuarem HIV jest tkanka limfatyczna; po wniknięciu do komórki odwrotna transkryptaza przepisuje wirusowy RNA na komplementarny DNA (cDNA), który, drogą rekombinacji DNA z udziałem integrazy, zostaje wbudowany w genom gospodarza (forma zw. prowirusem). Okres utajenia zakażenia może trwać do kilkudziesięciu lat; po inicjacji replikacji HIV następuje wzmożenie procesów replikacji genomowego RNA i syntezy białek, składania dojrzałych wirionów i ich uwolnienia z komórki przez pączkowanie (z wbudowaniem fragmentu błony komórkowej) lub przez rozpad komórki. Następstwem namnażania się HIV jest zmniejszenie liczby limfocytów CD4 i upośledzenie ich czynności, a następnie rozprzężenie mechanizmów odpowiedzi komórkowej i humoralnej (immunologiczna odpowiedź) prowadzące do załamania odporności organizmu; powoduje to z kolei rozwój zakażeń oportunistycznych tworzących zespół AIDS.
Główne drogi szerzenia się HIV to: krew i preparaty krwiopochodne (narkomani przyjmujący środki odurzające dożylnie stanowią w Polsce gł. grupę zakażonych — ok. 65%, natomiast chorzy na hemofilię, zakażeni przed wprowadzeniem testów diagnostycznych w kierunku HIV — tylko ułamek procenta), stosunki seksualne (homo- i biseksualiści, heteroseksualni partnerzy osób zakażonych, prostytutki) oraz droga wertykalna matka–dziecko (przeniesienie przez łożysko, częściej okołoporodowo, także z mlekiem matki).
Mimo licznych prób skonstruowania szczepionek zapobiegających zakażeniu lub ułatwiających eliminację zakażenia nie powstał jeszcze (2004) skuteczny preparat.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia