Garcilaso de la Vega, O Inkach uwagi prawdziwe
 
Garcilaso de la Vega, O Inkach uwagi prawdziwe
fragmenty
 
O warzywach rosnących pod ziemią
Wiele innych warzyw rośnie pod ziemią, Indianie je sadzą i służą im za źródło utrzymania, zwłaszcza w prowincjach niezdatnych pod Çarę.
Pierwszeństwo bierze warzywo zwane Papa [ziemniak], zastępujące im chleb. Zjadają je gotowane i pieczone, dorzucają je również do potraw. Wysuszone na mrozie i na słońcu, aby się dobrze przechowywało — jakeśmy o tym gdzie indziej opowiedzieli — zwie się Chuñu.
Jest też inne nazywane Oca, bardzo smaczne, podłużne, grube jak kciuk. Jadają je na surowo, bo słodkie, oraz gotowane lub w potrawce i suszą na słońcu, by je zakonserwować i bez dokładania miodu czy cukru wydaje się konserwą, bo bardzo wiele zawiera słodyczy (nazywa się wówczas Caui). [...]
Warzywa przez Hiszpanów zwane batatami, a przez Indian peruwiańskich Apichu, występują w czterech lub pięciu barwach, jedne są czerwone, drugie białe, trzecie żółte, a następnie — śliwkowe. Smakiem jednak mało się jedne od drugich różnią, a najgorsze są te, które sprowadzono do Hiszpanii.
Są również dynie czy melony nazywane tu dyniami rzymskimi, a w Peru Çapallu. Rosną jak melony, a jadają je gotowane lub duszone, bo surowych jeść nie można.
Tykwy, z których robią naczynia, są liczne i bardzo dobre (nazywają je Mati); jadalnych, jak hiszpańskie, nie było przed przybyciem Hiszpanów.
Jest pewien owoc, co się rodzi pod ziemią, przez Indian zwany Inchic, a przez Hiszpanów Maní [orzeszek ziemny] (wszystkie imiona nadawane przez Hiszpanów owocom i warzywom peruwiańskim pochodzą z języka Wysp Zawietrznych, ponieważ już je byli przejęli do własnego języka hiszpańskiego i dlatego je przytaczamy). Pestka Inchic-owa przypomina bardzo kształtem i smakiem pestkę migdałową i jadana na surowo szkodzi na głowę, ale upieczona jest smaczna, a z miodem wyśmienita i wyrabiają z nich bardzo dobry nugat. Tłoczą również z Inchiców olej świetny na różne choroby. (s. 513, 514)
Garcilaso de la Vega, O Inkach uwagi prawdziwe, oprac. Jan Szemiński, Warszawa 2000.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia