García Márquez Gabriel
 
Encyklopedia PWN
García Márquez
[garsịja mạrkes]
Gabriel Wymowa, ur. 6 III 1928, Aracataca, zm. 17 IV 2014, Meksyk,
kolumbijski pisarz i dziennikarz.
Cytat
Kalendarium
Urodził się 6 III 1928 w Aracataca. Proza Garcíi Márqueza jest uznawana za szczytowe osiągnięcie realizmu magicznego i utożsamiana z międzynarodowym sukcesem literatury Ameryki Łacińskiej (tzw. boom), którego apogeum przypadło na 1965–75. Początkowo uprawiał głównie dziennikarstwo: 1955–61 pracował kolejno jako korespondent zagraniczny dzienników „El Espectador” i „El Heraldo”, a następnie w założonym przez siebie oddziale kubańskiej agencji prasowej Prensa Latina. Owocem tych doświadczeń stał się wydany 1973 zbiór reportaży z tego okresu Cuando era feliz e indocumentado, imponujący różnorodnością tematyki i mistrzostwem pióra.
Arcydzieło realizmu magicznego — Sto lat samotności
Pierwsze próby w dziedzinie fikcji literackiej Gabriel García Márquez podjął jeszcze w trakcie studiów prawniczych i dziennikarskich na uniwersytetach w Bogocie i Cartagenie (1947–49) jako członek ugrupowania literackiego Grupo de Barranquilla, a następnie publikował opowiadania i krótkie powieści, m.in.: Szarańcza (1955, wydanie polskie 1977), Nie ma kto pisać do pułkownika (1957, wydanie polskie 1978), Zła godzina (1962, wydanie polskie 1970). W tych właśnie tekstach pojawia się fikcyjne miasteczko Macondo, będące metaforą Kolumbii i Ameryki Łacińskiej i zarazem stanowiące klucz do późniejszej twórczości pisarza. W Macondo realia geograficzne, kulturowe i historyczne macierzystego środowiska Garcíi Márqueza — karaibskiego wybrzeża Kolumbii — ulegają metamorfozie dzięki niepowtarzalnej, realistyczno-magicznej wizji autora: legendy sąsiadują z faktami historycznymi, fantastyka splata się z brutalnymi realiami politycznymi, lokalny folklor styka się z elementami biblijnymi i mitologicznymi. Ciągle rozwijający się kunszt narracyjny Garcíi Márqueza znalazł swe najdoskonalsze spełnienie w powieści Sto lat samotności (1967, wydanie polskie 1974), która pobiła wszelkie rekordy poczytności i stała się wydarzeniem artystycznym najwyższej rangi. Ta po mistrzowsku i z epickim rozmachem opowiedziana saga rodu Buendía układa się w sugestywną syntezę złożonej rzeczywistości latynoamerykańskiej, a zarazem jawi się jako uniwersalna metafora losów współczesnego człowieka.
Tematyka dyktatury
Mimo iż powieść przyniosła autorowi światowy rozgłos, on sam za swe najwybitniejsze dzieło uważa Jesień patriarchy (1975, wydanie polskie 1980). W tym satyrycznym wizerunku latynoamerykańskiego dyktatora są także zakodowane aluzje autobiograficzne, a dostęp do tego świata utrudnia dodatkowo hermetyczna struktura, tak pod względem językowym, jak i kompozycyjnym. W późniejszych powieściach García Márquez zaniechał komplikacji formalnych, sięgając z upodobaniem do schematów literatury popularnej, aczkolwiek często przetworzonej za sprawą parodii. I tak Kronika zapowiedzianej śmierci (1981, wydanie polskie 1987) stanowi parodię powieści detektywistycznej, tematyka Miłości w czasach zarazy (1985, wydanie polskie 1994) i O miłości i innych demonach (1993, wydanie polskie 1996) obraca się w kręgu sprawnie opowiedzianych historii miłosnych, a Generał w labiryncie (1989, wydanie polskie 1993) ukazuje daleki od heroizmu wizerunek S. Bolívara u schyłku życia.
Twórczość lat 90.
W latach 90. García Márquez powrócił też do form pisarskich wypróbowanych w początkach kariery, publikując Dwanaście opowiadań tułaczych (1992, wydanie polskie 1995) oraz wstrząsający reportaż o kolumbijskim świecie handlu narkotykami Raport z pewnego porwania (1996, wydanie polskie 1997). W 1980–84 był felietonistą „El Espectador”; publicystykę z tego okresu, zawierającą refleksje o aktualnych wydarzeniach i zjawiskach na świecie (tematyka polityczna, społeczna, kulturalna, literacka), zebrał w tomie Morze utraconych opowiadań i inne felietony (1992, wydanie polskie 2000). Niejednokrotnie dawał wyraz swemu zaangażowaniu politycznemu (lewicowe poglądy, sympatia dla rządów F. Castro). Był także autorem scenariuszy filmowych. Wybór polski Opowiadania (1998) — utwory z 1947–72. W 1982 otrzymał Nagrodę Nobla.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia