Czartoryska Izabela, hrabianka, księżna (od 1761), z domu Flemming, ur. 3 III 1746, Warszawa, zm. 17 VI 1835, Wysocko (Galicja),
córka Jana Flemminga, żona Adama Kazimierza, matka Adama Jerzego i Konstantego Adama Aleksandra oraz Marii Wirtemberskiej, pisarka, organizatorka życia kult. i literackiego;
Czartoryska Izabela
Encyklopedia PWN
fot. T. Żółtowska-Huszcza/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
w okresie Sejmu Czteroletniego związana ze Stronnictwem Patriotycznym; założycielka rezydencji w Powązkach i Puławach (jednego z gł. ośr. kult. w Polsce po 1800); w młodości zwolenniczka stylu rokoko (park w Powązkach), stała się sentymentalną apologetką tradycji nar. (Świątynia Sybilli) i pionierką tendencji preromant. (Domek Gotycki); zajmowała się także działalnością filantropijną i oświat. wśród ludu; Myśli różne o sposobie zakładania ogrodów (1805), Pielgrzym w Dobromilu, czyli nauki wiejskie (ok. 1818, pierwsze znane wyd. 1819).
