Urodził się 3 XII 1857 w Berdyczowie. Wychowany w rodzinie ziemiańskiej, wraz z rodzicami (ojciec, Apollo Korzeniowski, był działaczem niepodległościowym i pisarzem) przebywał na zesłaniu w głębi Rosji (1862–67, Wołogda); po ich śmierci mieszkał we Lwowie i Krakowie, gdzie opiekował się nim wuj, T. Bobrowski; 1874 wyjechał z Polski, do 1878 mieszkał w Marsylii, następnie przez 16 lat służył w angielskiej flocie handlowej, pływając m.in. do Indii Zachodnich, Australii, po morzach Archipelagu Malajskiego (od 1886 był kapitanem). W 1894 osiadł na stałe w południowo-wschodniej Anglii, poświęcając się pisarstwu; do grona jego przyjaciół i współpracowników literackich należeli m.in.: F.M. Ford, E. Garnett, R.B. Cunninghame Graham. Zmarł 3 VIII 1924 w Bishopsbourne k. Canterbury.
Powieści i nowele marynistyczne W całej swej twórczości Conrad wyrażał przekonanie (w czym wyprzedził egzystencjalistów), iż świat jest absurdalny, a słaby, zagubiony w nim człowiek podlega wielorakim formom izolacji, zarówno zewnętrznej, jak i psychicznej; tę tragiczną sytuację bohater jego utworów usiłował zmieniać (z różnym skutkiem) przez zaangażowanie w służbę określonej społeczności i realizowanie jej wartości (głównie wspólnoty marynarzy, środowiska kolonizatorów-imperialistów, także polityków). Conrad koncentrował się przede wszystkim na wartościach etycznych, którym nadawał najwyższą rangę w życiu człowieka, na dylematach moralnych bohaterów, konflikcie kultur i ras, rozdźwiękach między pozorami a rzeczywistością, iluzjami a światem realnym; nie ferował jednoznacznych ocen, lecz posługiwał się ironią, stosował zabieg wielości punktów widzenia, kreował postacie o złożonej, bogatej psychice. Tworzywem wielu jego utworów stały się przeżycia i doświadczenia z wieloletniej służby na morzu; podstawowy dla literatury marynistycznej kanon przygodowo-podróżniczo-egzotyczny wzbogacił o wiele skomplikowanych znaczeń uniwersalnych: filozoficznych, etycznych, metaforycznych, symbolicznych, mitycznych; dokonał też nobilitacji zawodu marynarza. Najważniejsze utwory Conrada o tematyce morskiej to: powieść Murzyn z załogi „Narcyza” (1897, wydanie polskie 1923), nowele: Tajfun (1902, wydanie polskie 1926), Młodość (1902, wydanie polskie 1930), Ukryty sojusznik (1912, wydanie polskie 1925) i autobiograficzna opowieść Smuga cienia (1917, wydanie polskie 1925, ekranizacja A. Wajdy 1976).
Powieści o Azji i Afryce Europejskim podbojom imperialnym w południowo-wschodniej Azji i Afryce Conrad poświęcił powieści: Szaleństwo Almayera (1895, wydanie polskie 1923 pt. Fantazja Almayera), Wykolejeniec (1896, wydanie polskie 1936), Placówka postępu (1898, wydanie polskie 1939), Jądro ciemności (1902, wydanie polskie 1925); w utworach tych ukazywał kolonizatorów przynoszących swym działaniem ujmę misji białego człowieka; w Jądrze ciemności eksponował nie tylko absurdalność takich działań i zjawisko wykorzystywania tubylców, lecz także upadek moralny białego człowieka, którym zawładnęły dzikie, pierwotne instynkty jego natury. W powieściach i opowiadaniach o tematyce politycznej pisarz zdecydowanie rozprawiał się z rozmaitymi patologiami politycznymi; arcydzieło prozy powieściowej Conrada, Nostromo (1904, wydanie polskie 1926), którego akcję umieścił w Ameryce Południowej, jest krytyczną oceną tyranii i puczów militarnych, ale też i wszelkich działań politycznych wypaczających ideały tkwiące u ich podstaw; w Tajnym agencie (1907, wydanie polskie 1908) podjął próbę ukazania więzi między carską agenturą i anarchistami angielskimi, a w powieści W oczach Zachodu (1911, wydanie polskie 1925) przede wszystkim artystyczno-ideologiczną polemikę z F. Dostojewskim: wyszydzał w niej rosyjski irracjonalizm i mistycyzm, poczucie moralno-politycznej wyższości wobec krajów Zachodu oraz posłannictwa; powieść ta jest nie tylko krytyką rosyjskiej autokracji i rewolucyjnego spiskowania, lecz głównie rosyjskiej mentalności i politycznej tradycji.
Tematyka polityczna, od Nostromo do W oczach Zachodu W powieściach Los (1913, wydanie polskie 1955), Zwycięstwo (1915, wydanie polskie 1927), Plantator z Malaty (1915, wydanie polskie 1928) i Złota strzała (1919, wydanie polskie 1948) pisarz skupił się na psychologii postaci kobiecych, łącząc romantyczny wątek miłosny z elementami romansu rycerskiego i egzotyką oraz melodramatyzmem.
Pisarz modernistyczny Na początku działalności literackiej głównym źródłem inspiracji były dla Conrada polski romantyzm i realistyczne pisarstwo G. de Maupassanta, G. Flauberta, I. Turgieniewa i H. Jamesa. Twórczość Conrada czyni go pisarzem modernistycznym, który stosuje konwencje literackie impresjonizmu i symbolizmu oraz eksperymentatorstwo narracyjne: narrację pośrednią, zogniskowaną na centralnym wydarzeniu akcji, wielość punktów widzenia prowadzącą do wielości ocen postępowania głównego bohatera oraz relatywizmu epistemologicznego i aksjologicznego, a także mnogość narratorów i technik narracji, dygresje, achronologię (zwłaszcza w
Lordzie Jimie 1900, wydanie polskie 1904).
W sprawach polskich Conrad bezpośrednio wypowiedział się jedynie w esejach politycznych, które były płomiennym apelem skierowanym do zachodnich polityków o utworzenie państwa polskiego, oraz w noweli Książę Roman (1925, wydanie polskie 1928), będącej hołdem złożonym bohaterom polskich powstań niepodległościowych w XIX w.; ślady polskiego dziedzictwa kulturowego, które można znaleźć w całej jego twórczości, np. powieści Lord Jim (jego romantyczny bohater, złamawszy zasady etosu marynarskiego, resztę życia poświęca na uzyskanie rehabilitacji moralnej) i Korsarz (1923, wydanie polskie 1925), w której sędziwy tytułowy bohater ginie za ojczyznę, były interpretowane jako wyraz kompleksu winy pisarza wobec jego pierwszej ojczyzny; w noweli Amy Foster (1903, wydanie polskie 1914 pt. Janko Góral) pisarz dokonał gloryfikacji polskiego etosu. Twórczość Conrada była w Polsce zawsze popularna (najbardziej w okresie II wojny światowej i po 1956), w całości też została przetłumaczona na język polski.
, właściwie Józef Teodor Konrad Korzeniowski, ur. 3 XII 1857, Berdyczów, zm. 3 VIII 1924, Bishopsbourne k. Canterbury,
