Abchazja
 
Encyklopedia PWN
Abchazja, abchaskie Aṕsny, gruz. Apkhazeti, ros. Abhạzija, Republika Abchazji, abchaskie Aṕsny Aynţķarra, gruz. Apkhazetis Avt’onomiuri Resp’ublik’a, ros. Respụblika Abhạzija,
republika autonomiczna (obszar separatystyczny) w północno-zachodniej Gruzji, nad M. Czarnym; powierzchnia 8,7 tys. km2;
165 tys. mieszk. (2010), w tym Abchazowie 44%; stol. Suchumi. Kraj położony na południowych stokach Wielkiego Kaukazu; najwyższy szczyt Dombai Ulgeni (4046 m); południowo-wschodnia część na Niz. Kolchidzkiej; duże jaskinie krasowe (Nowoatońska, Śnieżna); klimat podzwrotnikowy mor.; średnia temp. w styczniu od –2°C do 4–7°C (w górach), w lipcu 16–24°C; roczne opady 1300–2400 mm; gł. rz.: Kodori, Bzipi, jez. Rica; źródła miner.; ponad 1/2 pow. zajmują lasy (dąb, buk, grab, jodła, świerk); rezerwaty przyrody (Rica, Picunda). Ważny region uprawy herbaty, tytoniu, roślin cytrusowych, winorośli oraz drzewa tungowego i roślin olejkodajnych; pszczelarstwo, przemysł spoż. (herbaciany, winiarski, tytoniowy); wydobycie węgla kam. (Tkwarczeli); na wybrzeżu liczne uzdrowiska i kąpieliska (Gagra, Gudauta, Nowy Aton, Picunda); doliną Kodori biegnie Suchumska Droga Wojenna (ze Stawropola); gł. port mor. — Suchumi.
Historia. Zamieszkany już w paleolicie jeden z najwcześniejszych ośr. rolnictwa i obróbki metali; w poł. I tysiącl. p.n.e. część staroż. Kolchidy; obszar kolonizowany przez Greków, w 65 p.n.e. uzależniony od Rzymu. Od IV w. n.e. związana z państwami gruzińskimi; od VI w. chrystianizacja Abchazji (z Bizancjum); w VIII–X w. niezależne państwo abchaskie (stol. Kutaisi), następnie część Gruzji; w XV–XIX w. księstwo zależne od Turcji (islamizacja, gł. odłam sunnicki). W 1810 Rosja, po zwycięskiej wojnie z Turcją, zajęła Abchazję (nominalnie rządził książę abchaski); 1864 włączono Abchazję bezpośrednio do sieci administracji ros. jako suchumski oddział wojsk.; przyczyną słabego rozwoju gosp. była m.in. ros. polityka kolonizacyjna oraz duże zniszczenia w wojnie ros.-tur. 1877–78. W 1917–21 Abchazja wchodziła w skład niepodległej Gruzji; w marcu 1921, po podboju przez Armię Czerwoną, proklamowano abchaską republikę socjalist. (w grudniu włączona do Gruzji); w lutym 1931 przekształcona w republikę autonomiczną w składzie Gruzińskim SRR; od 1991 w Gruzji; po podjęciu przez parlament abchaski decyzji o suwerenności państw., unieważnionej przez Gruzję, Abchazja ogłosiła w sierpniu 1992 niepodległość; po wysłaniu do Abchazji wojsk gruzińskich; działania wojenne zakończyły się 1994 przy mediacji Rosji, której wojska stacjonują w Abchazji z misją pokojową. Mimo formalnej przynależności go Gruzji, Abchazja ma parlament i prezydenta (do 2005 — W. Ardzinba, wybrany XII 1994 przez parlament, ponownie X 1999 w wyborach powsz.), konstytucję, rząd, siły zbrojne, sądy. 12 X 1999 abchaski parlament przyjął akt o niepodległości.; republika nie została uznana przez społeczność międzynar., secesję wspierała natomiast Rosja. W X 2004 w wyborach prezydenckich kandydat opozycji S. Bagapsz pokonał popieranego przez Rosję R. Chadżimbę; wynik nie został zatwierdzony; demonstracje zwolenników obu kandydatów trwały kilka tygodni; w 2. turze (I 2005) ponownie zwyciężył Bagapsz; abchaskich wyborów nie uznaje Gruzja; 2008 po konflikcie Osetii Południowej Abchazja jednostronnie proklamowała niepodległość uznaną przez Rosję.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia