(1947), poemat Czesława Miłosza, napisany w okresie jego powojennej służby dyplomatycznej w Waszyngtonie, opublikowany w tygodniku „Odrodzenie”, a następnie włączony do pierwszego tomu emigracyjnego Światło dzienne (1953). Poeta podejmuje próbę moralnej i intelektualnej diagnozy sytuacji powojennej, w której pięknym hasłom społecznym towarzyszył pozór ich urzeczywistnienia. Deklaruje heroiczną misję poety, który nie może się uchylać od obowiązku służenia prawdzie. Miłosz jednak obcy jest tradycji romantycznego pojmowania poezji jako ideału bezpośredniego wyrażania uczuć. Ucieka się raczej do poetyki ról i masek, podkreślając dystans między autorem i podmiotem lirycznym. Odnawiając dyskursywność poezji, piękno logicznego rozumowania nawiązuje do Norwida, ale jako poeta-wizjoner kontynuuje paradoksalnie Słowackiego i Mickiewicza, dla którego żywi niekłamany szacunek. W wierszach Traktatu moralnego wyczuwa się tchnienie romantycznego poematu dygresyjnego Słowackiego i epicki oddech Pana Tadeusza. Z ironią przygląda się poeta powojennej rzeczywistości, przemianom politycznym i spodziewanym ich zgubnym skutkom. Podpowiada, jak zachować godność jednostki w czasach nacisku manipulowanej masy, pełen wiary, że każdy może wywierać wpływ na bieg lawiny; a skoro tak jest, wzywa: Łagodź jej dzikość, okrucieństwo,/ Do tego też potrzebne męstwo. Traktat moralny zapowiada rychłe rozstanie Miłosza z krajem, a współziomkom nadejście Jądra ciemności — tym zaczerpniętym z Conrada tytułem określa poeta nadciągający czas zmagań ze złem.

Deltę rzeki tworzą nagromadzone osady rzeczne (głównie piaski, iły i muły) przy ujściu rzeki do morza lub jeziora. Delta ma zarys zbliżony do greckiej litery Δ (stąd nazwa, użyta już w V w. p.n.e. przez Herodota na określanie delty Nilu). W przekroju podłużnym górna, nadwodna część delty jest prawie pozioma (równia deltowa), niewiele wznosi się ponad poziom zbiornika wodnego, dalej w kierunku zbiornika jej powierzchnia obniża się (skłon delty) początkowo stromo, następnie coraz łagodniej. Gromadzące się w delcie osady stanowią przeszkodę dla przepływu rzeki i powodują rozdzielanie się jej koryta na liczne ramiona (kanały rozprowadzające), często zmieniające swe położenie w obrębie równi deltowej. Delty powstają w miejscach, gdzie głębokość zbiornika wodnego przy ujściu rzeki nie jest zbyt duża, a akumulacja osadów przeważa nad niszczącą działalnością falowania i wywołanych nim prądów, a także pływów, usuwających przyniesiony przez rzekę materiał skalny. Delta powiększa się (przyrasta) głównie przez gromadzenie się osadów w górnej części jej skłonu. Tempo przyrostu delty może być różne, w skali rocznej wynosi ono np.: dla delty Missisipi 40–106 m, dla delty rzeki Kury 300 m, a dla delty górskiej rzeki Terek 500 m. W korytach kanałów rozprowadzających i w pobliżu ich ujść gromadzą się osady o najgrubszym ziarnie, na niższej części skłonu delty i na jej przedpolu (zw. prodeltą) ziarna osadów są coraz mniejsze. Ponieważ przyrost osadów delty powoduje przesuwanie się jej w stronę zbiornika wodnego, w pionowym profilu osadów deltowych najniżej występują osady drobnoziarniste (ilaste), wyżej wielkość ziaren stopniowo się zwiększa. Jest to jeden ze wskaźników pozwalających na rozróżnianie osadów deltowych powstałych w ubiegłych epokach geologicznych. Osady delty mogą osiągać znaczną miąższość w przypadku, gdy w miarę ich nagromadzania się następuje obniżanie się dna zbiornika wodnego (subsydencja); w takich utworach deltowych w przeszłości geologicznej mogło dochodzić do gromadzenia się mas substancji roślinnej, które dały początek pokładom węgla. Istniały w nich także warunki do tworzenia się złóż ropy naftowej i gazu ziemnego. Obszary zajmowane przez deltę mogą osiągać znaczne rozmiary, np. delta Gangesu i Brahmaputry ma ok. 100 tys. km², delta Leny 45 tys. km², delta Missisipi 32 tys. km², delta Nilu 22 tys. km², delta Wisły 1,7 tys. km². Na równiach deltowych powstają bardzo urodzajne gleby, dlatego te obszary mają duże znaczenie rolnicze, czego przykładem może być pokryty madami obszar delty Wisły (zw. Żuławami Wiślanymi) lub delty Nilu.

We wczesnym średniowieczu budowano łaźnie w klasztorach, później trafiły do miast. Na przykład w Paryżu było ich w roku 1292 co najmniej 26. Korzystanie z nich należało raczej do zbytków. Mniej płacono za kąpiel parową (na rozgrzane kamienie lano wodę), a dwukrotnie więcej za przyjemność zażywania kąpieli w ciepłej wodzie. Ponadto można się było ostrzyc i ogolić, a nawet poddać najpowszechniejszemu zabiegowi leczniczemu, jakim było puszczanie krwi. Pod koniec XIV w. wprowadzono rozdział płci — w jedne dni kąpały się kobiety, w inne mężczyźni lub też wyodrębniano miejsca dla każdej płci z osobna. Łaźnie były nadto miejscami życia towarzyskiego, a niekiedy nierządu.