• Poczytaj więcej
    Dramat w 3 aktach W. Gombrowicza, napisany 1944–47 w Argentynie, pierwodruk w języku hiszpańskim pt. El Casamiento, Buenos Aires 1948, wydanie w języku polskim Paryż 1953, wydanie zmienione krajowe 1957 (łącznie z powieścią Trans-Atlantyk), premiera krajowa 1960, światowa — Paryż 1963, od 2001 w stałym repertuarze Comédie Française. Bohaterem dramatu jest Henryk, polski żołnierz, który pod koniec II wojny światowej walczy na froncie w północnej Francji; śni mu się powrót, w towarzystwie przyjaciela Władzia, do rodzinnych Małoszyc, do narzeczonej, z którą pragnie wziąć ślub; uniemożliwia mu to zastana sytuacja: rodzice-ziemianie przemienieni w karczmarzy, Mania w karczemną dziewkę; nad domem-karczmą panuje Pijak z grupą Pijaków-proletariuszy, którzy zniszczyli dotychczasowy system społeczno-kulturalny; Ojciec obiecuje przywrócić Mani godność w zamian za uznanie go królem, karczma staje się pałacem, Henryk księciem. Konwencja snu umożliwia odczytanie różnorakich podtekstów i znaczeń utworu; sen staje się rzeczywistością wykreowaną przez człowieka doświadczonego przez wojnę, osaczonego przez wypaczony, zdegradowany świat epoki „śmierci Boga”, a także przez własną wyobraźnię; zostaje zatarta granica między samoistnym życiem postaci a wytworem umysłu Henryka — Władzio i Pijak to jego alter ego; Władzio, głoszący ideę ateizmu i seksualizmu, wbrew sobie prowadzi Henryka przez „prywatne piekło”; Pijak, pozbawiony skrupułów, swoimi intrygami rujnuje wiarę Henryka w królewskość Ojca, insynuuje związek erotyczny Władzia z Manią. To popycha Henryka do objęcia władzy i samoudzielenia sobie ślubu, a na Władziu wymuszenia samobójstwa; tyrana poruszają jednak wyrzuty sumienia i zamiast ślubu rozkazuje siebie uwięzić, tym odruchem człowieczeństwa pragnie zniszczyć Pijaka. W metaforycznym skrócie Gombrowicz ukazał polityczny dramat Europy ogarniętej wojną, pod dyktatem „woli Hitlera, Stalina” (reprezentowanej przez Pijaka); tworzy parodystyczny obraz upadku tradycyjnego państwa (królestwa) i kościoła chrześcijańskiego (próba zastąpienia go kościołem międzyludzkim, w którym człowiek sam siebie uświęca), ukazuje klęskę człowieka, który nie znajdując racjonalnego i transcendentalnego uzasadnienia swojego istnienia, staje się prawodawcą form w celu narzucenia władzy innym.
  • Warto wiedzieć
    Zręby zupełne powstają w wyniku usuwania całych drzewostanów i są typowym przykładem antropogenicznego zaburzenia w środowisku leśnym. Wycięcie drzew zmienia całkowicie mikroklimat lasu. Wzrasta dostęp promieniowania słonecznego do gleby, zwiększają się wahania temperatury i wilgotności, siła wiatru itp. Zlikwidowanie drzewostanu eliminuje na dłuższy czas specyficzną florę i faunę związaną z koronami drzew. Zwiększa się natomiast udział gatunków eurytopowych, charakterystycznych dla terenów otwartych. Odsłoniętą glebę siedlisk ubogich zarastają stopniowo mchy, porosty i krzewinki. Z kolei na siedliska żyźniejsze wkracza dość szybko roślinność trawiasta i krzewiasta.
    Wynoszenie biomasy z ekosystemu leśnego wiąże się ze zubożeniem środowiska w składniki mineralne. Straty te są znaczące w przypadku gospodarczego wykorzystania nie tylko pni, ale też kory, gałęzi i listowia. Jednocześnie w pozostawionej na zrębie warstwie ściółkowo-glebowej przyspieszone zostają procesy rozkładu martwej materii organicznej i uwalniania składników mineralnych. Zanim na zrębie zostanie odtworzona zwarta pokrywa roślinna, część tych pierwiastków może podlegać stratom poprzez wywiewanie (gleby przesuszone), zmywanie (tereny górskie), wymywanie (gleby przewiewne, piaszczyste) lub emisje do atmosfery (np. w wyniku denitryfikacji na obszarach podmokłych). Straty te są ponadto stymulowane wypalaniem tzw. resztek pozrębowych (drobnych gałęzi wraz z listowiem), co jest praktyką stosowaną tradycyjnie w wielu lasach gospodarczych. Obecnie dąży się do minimalizacji powierzchni zrębów, a na zakładanych pozostawia się kępy starodrzewu, które stanowią rodzaj „szczepionki”, wspomagającej regenerację zaburzonej biocenozy leśnej.
    Taida Tarabuła
  • To ciekawe
    W 1831 r. w Paryżu było 78 łaźni. Wedle szacunkowych danych na jednego Paryżanina w 1835 r. przypadały 3–5 kąpiele rocznie. Wprowadzono też przedsiębiorstwa sprowadzające kąpiele do mieszkań — pierwsze założył Valette w 1820. Po 1850 powstały bezpłatne łaźnie i umywalnie publiczne. Po 1880 łazienki spotykane były sporadycznie w kamienicach czynszowych. Niedoścignionym wzorem stała się kabina prysznicowa w zakładach publicznych, internatach i koszarach.
Hasło dnia: Ida

Rekordziści

Największe słodkowodne jezioro na Ziemi
Jezioro Górne — 82,4 tys. km2.

Cytat dnia

„Czy sądzicie, że dobrze odegrałem swoją rolę w tej życiowej farsie?”
(słowa Augusta na łożu śmierci)

Imieniny

Kwi 24

Aleksandra, Aleksego, Debory, Erwina, Fidelii, Fidelisa, Filipy, Grzegorza, Horacjusza, Horacego, Horacji

Dzień w historii

Kwi 24

zdarzyło się
1794
ogłoszenie przez powstańców wileńskich Aktu powstania Narodu Litewskiego i powołanie Najwyższej Rady Tymczasowej Wielkiego Księstwa Litewskiego (powstanie kościuszkowskie).
1947
decyzja Rady Ministrów o przeprowadzeniu akcji o kryptonimie „Wisła” polegającej na rozbiciu i likwidacji UPA oraz przesiedleniu ludności ukraińskiej (Polska. Historia. Polska Rzeczpospolita Ludowa).
urodzili się
1934
MacLaine Shirley, właśc. Shirley Beaty, amer. aktorka filmowa.
1942
Streisand Barbra, amer. piosenkarka, kompozytorka piosenek, aktorka i reżyser filmowy.
odeszli
1942
Montgomery Lucy Maud, pisarka kanadyjska, tworząca w jęz. angielskim.
1967
Komarow Władimir M., ros. pilot kosmonauta, inżynier.
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia