• Poczytaj więcej
    (1927), tom wierszy zafascynowanego sportem Kazimierza Wierzyńskiego, w którym w kunsztownej formie opisał piękno sportowej rywalizacji. Zbiór tych wierszy został powszechnie uznany za mistrzowską apologię sportu, który poeta sytuuje na samym szczycie osiągnięć człowieka jako niepodważalny dowód dzielności, wytrwałości i piękna, symbol zwycięstwa człowieka nad samym sobą, nad własną słabością. Doskonałość formalna i zarazem humanistyczna wymowa zbioru sprawiły, że Wierzyński został wyróżniony za ten tom wierszy złotym medalem na Olimpiadzie w Amsterdamie (1928), a jego utwory zostały przetłumaczone na wiele języków. Poeta bowiem sprostał trudnemu zadaniu sugestywnego zapisu wysiłku sportowego, odnajdując oryginalne metody tego opisu. W wierszu 100 metrów na przykład rejestrował zmagania sprintera z przeciwnikiem-przestrzenią z punktu widzenia biegnącego:
    Burza kroków mych teraz zniszczy cię, rozgniecie,
    Milionem razów zgnębi, nim dojdziesz do stu —
    Przestrzeni nienawistna rozpięta na mecie.
    W następujących po sobie obrazach odtwarzał poeta poszczególne fazy sprintu: od pełnego napięcia oczekiwania na start i początku biegu (zwrotka pierwsza), poprzez galop ruchu, przekraczający ludzką skalę wysiłek biegacza (zwrotka druga i trzecia), po ostatnią fazę walki, zakończoną na mecie (zwrotka czwarta). Obrazy poetyckie złożyły się na swoistą apoteozę ruchu o tajemniczej treści, który zdaje się prowadzić zawodnika do stanów niemal sprzecznych z prawami fizyki (poczuć się lekkim jak puch). Na podobieństwo łowcy walczy on zacięcie z groźnym drapieżnikiem — podkreśla to nagromadzenie charakterystycznych czasowników (zniszczy, rozgniecie, zgnębi, dopaść). W Dyskobolu, jednym z najsławniejszych wierszy olimpijskiego cyklu, poeta portretuje bohatera walki sportowej w akcji, przyjmując punkt widzenia dyskobola (Z palców na palce, jak pstrąg się przerzuca, Jak lotne przęsło, jak skaczący most). Dobór celnych metafor, powściągliwy, ale wzniosły ton opisu składają się na wrażenia obcowania z autentycznym bohaterem, nazywającym siebie dyskobolowym herosem, który wszczyna niewstrzymany ruch. Rzut dyskiem staje się czym więcej niż dyscypliną sportową, ale bohaterskim czynem dalece wykraczającym poza granice wyobraźni, wyzwaniem rzuconym światu.
    Tomasz Miłkowski
  • Warto wiedzieć
    Wydmy nadmorskie są nieregularnymi pagórkami budowanymi z piasku wynoszonego przez fale na brzeg, a następnie usypywanego przez wiatr. Są one jednym z najbardziej pierwotnych środowisk życia. Warunki przyrodnicze na wydmach są skrajnie trudne. Piaszczyste podłoże jest niestabilne, często mocno zasolone, podatne na przesychanie i przemywanie. Piasek szybko się nagrzewa (nawet do 70°C), ale też łatwo oddaje ciepło. Brakuje w nim podstawowych składników pokarmowych, głównie azotu. Nieustanne odwiewanie piasku utrudnia kiełkowanie i odsłania systemy korzeniowe roślin, z kolei piasek nawiewany może kaleczyć organy nadziemne, a nawet zasypywać całe rośliny. Mimo nieprzyjaznych warunków, środowisko wydm tworzy jeden z bardziej urozmaiconych krajobrazów.
    Rozwój życia na wydmach stanowi klasyczny przykład sukcesji pierwotnej. Typową cechą jest strefowy układ roślinności. Posuwając się od brzegu morza wyróżnia się plażę letnią, zalewaną podczas jesienno-zimowych sztormów i praktycznie pozbawioną roślin, plażę zimową, gdzie nie docierają już fale morskie i mogą pojawiać się pojedyncze rośliny, pas skąpo porośniętych wydm białych, wydmy szare o dość zwartej pokrywie roślinnej i nieco większej zawartości próchnicy nadającej im specyficzną barwę, a następnie pas wydm ustabilizowanych roślinnością krzewinkową i w końcu leśną (np. bory chrobotkowe i bażynowe). W wyniku procesów deflacyjnych, pomiędzy wałami wydm tworzą się zagłębienia o łagodniejszym mikroklimacie i większej wilgotności podłoża. Również tu środowiska różnicują się na niewielkie wyniesienia (grzędy) i obniżenia (międzygrzędzia) zasiedlone przez gatunki o różnych wymaganiach wilgotnościowych. Jeśli na polu deflacyjnym odsłonięte zostanie lustro wody gruntowej, tworzą się kurzawki, lub niewielkie jeziora. Dogodne warunki znajdują tu sinice wiążące azot, zielenice oraz roślinność bagienna, której rozwój prowadzi do powstania torfowisk. Typowymi roślinami wydm są psammofity i halofity. Charakterystyczne są m.in. pionierskie trawy: kępkowata i gęsta piaskownica zwyczajna akumulująca nawiewany piasek oraz wydmuchrzyca piaskowa przerastająca i utrwalająca podłoże dzięki szybko rosnącym rozłogom. Przemianom roślinności na wydmach towarzyszy wzrost bogactwa gatunkowego zwierząt i stopniowy rozwój gleb. Zniszczenie pokrywy roślinnej, np. poprzez wydeptywanie, czy wycinanie lasów, prowadzi często do wtórnego uruchomienia piasku. Prawdopodobnie to właśnie nadmierna eksploatacja lasów dębowych była przyczyną powstania pasa wydm ruchomych w Słowińskim Parku Narodowym.
    Taida Tarabuła
  • To ciekawe
    W 1831 r. w Paryżu było 78 łaźni. Wedle szacunkowych danych na jednego Paryżanina w 1835 r. przypadały 3–5 kąpiele rocznie. Wprowadzono też przedsiębiorstwa sprowadzające kąpiele do mieszkań — pierwsze założył Valette w 1820. Po 1850 powstały bezpłatne łaźnie i umywalnie publiczne. Po 1880 łazienki spotykane były sporadycznie w kamienicach czynszowych. Niedoścignionym wzorem stała się kabina prysznicowa w zakładach publicznych, internatach i koszarach.
Hasło dnia: Komory

Rekordziści

Najmniejszy ptak na świecie
koliberek hawański — ma długość zaledwie 6 cm i masę ciała ok. 2 g. Podobne rozmiary ma też, uważany niekiedy za najmniejszego ptaka świata, trzmielak.

Cytat dnia

„Człowiek wchodzi w hałaśliwy tłum, aby zagłuszyć wewnętrzne wołanie o ciszę”
Zbłąkane ptaki

Imieniny

Kwi 19

Emmy, Emy, Leona, Wernera

Dzień w historii

Kwi 19

zdarzyło się
1794
powołanie przez powstańców warszawskich Rady Zastępczej Tymczasowej (powstanie kościuszkowskie).
1848
wystąpienie wyższego kleru unickiego, inspirowane przez Franza von Stadiona, z prośbą do cesarza austriackiego o opiekę przed Polakami (Wiosna Ludów).
urodzili się
1941
Klaus Vacláv, czeski polityk, ekonomista.
1944
Heckman James J., ekonomista amerykański.
odeszli
1967
Adenauer Konrad, niem. mąż stanu, polityk RFN, jeden z twórców procesu jednoczenia Europy.
1899
Rau Wilhelm Ellis, przemysłowiec.
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia