zwierciadło, łac. speculum,
gatunek literatury parenetycznej;
zwierciadło
Encyklopedia PWN
forma charakterystyczna zwłaszcza dla piśmiennictwa XVI w., prezentowała obrany wzorzec osobowy lub polecała do naśladowania wzór życia, stosowny dla poszczególnych stanów, grup społ., sprawowanych funkcji, ujmując całościowo wybraną problematykę (prawną, społ., teologiczną); z., uprawiane od starożytności (Isokrates, V–IV w. p.n.e.), przybierało najczęściej postać traktatu lub dialogu; do najwybitniejszych dzieł tego typu należą m.in. N. Machiavellego Książę (1532) oraz B. Castiglionego Il cortegiano (1528), które znane w przeróbce Ł. Górnickiego pt. Dworzanin polski (1566), stanowią wraz z Rejowskim Źwierciadłem (1568, gł. utwór Żywot człowieka poczciwego), najlepsze przykłady gatunku na gruncie polskim.
