zatoka
 
Encyklopedia PWN
zatoka,
geogr. część większego basenu wodnego (morza, oceanu) lub jeziora, głęboko wcinająca się w ląd, ograniczona półwyspami lub głęboko wkraczającymi w morze (jezioro) przylądkami;
z basenem morskim swobodnie wymienia wody przez cieśniny bądź dzięki temu, że jest szeroko otwarta ku morzu; niektóre zatoki stanowią właściwie morza — otwarte (np. Zatoka Bengalska) bądź śródlądowe (np. Zatoka Meksykańska); powstanie zatoki jest związane: z procesami górotwórczymi (Zatoka Kalifornijska), z powolnymi pionowymi ruchami (izostazja) skorupy ziemskiej (np. z ruchem wypiętrzającym — Zatoka Botnicka, z ruchem obniżającym — zatoki Morza Egejskiego), z niszczeniem wybrzeża przez fale morskie (estuarium), z budującą działalnością fal morskich (Zatoka Pucka); zatoka morska, która powstała przez zalanie doliny lodowcowej na obszarze górskim, nosi nazwę fiordu, a na obszarze wyżynnym — fierdu; sąsiedztwo obszarów lądowych wywiera znaczny wpływ na wody większości zatok, głównie z powodu uchodzących do nich rzek; powoduje różnice temperatury wody przypowierzchniowej, a zwłaszcza różnice zasolenia wody zatok i otwartego morza.
Prawo. Konwencja prawa morza z 1982 za zatokę morską uważa wgłębienie o powierzchni co najmniej równej powierzchni półkola, którego średnicę stanowi rozwarcie wgłębienia; wody zatoki stanowią wody wewnętrzne państwa nadbrzeżnego, jeżeli szerokość rozwarcia nie przekracza 24 mil morskich; jeżeli średnica jest większa, to wody zatoki zamknięte linią o takiej długości stanowią wody wewnętrzne, a pozostała część — morze terytorialne; wyjątek stanowią zatoki i wody historyczne, które są wodami wewnętrznymi nie ze względu na szerokość rozwarcia, lecz na tradycję (np. Zatoka Hudsona w Kanadzie, Zatoka Arabska w Egipcie).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia