wektory genetyczne

wektory genetyczne,

genet. najczęściej koliste, cząsteczki DNA plazmidów i wirusów, mające zdolności do wnikania i autonomicznej replikacji w danym typie komórki; zapewniają ochronę i powielenie wprowadzonych metodami inżynierii genetycznej fragmentów obcego DNA (klonowanie), a także — w wielu przypadkach — wydajną ekspresję zawartych w nim genów, pochodzących z różnych organizmów w komórce biorcy (gospodarza).

Do wprowadzania DNA do komórek bakterii i niższych eukariontów (np. drożdże) stosuje się najczęściej 3 typy wektorów genetycznych: pochodne plazmidów, bakteriofagów i kosmidy (plazmidy zawierające sekwencję cos — sekwencję odpowiedzialną za „pakowanie” DNA w kapsyd wirusa — co umożliwia zapakowanie rekombinacyjnych kosmidów w układzie in vitro w kapsydy bakteriofaga λ), oprac. specjalnie do klonowania dużych genów czy konstruowania banków genów; w ostatnich latach skonstruowano też wektory drożdżowe i bakteryjne zw. sztucznymi chromosomami (drożdżowy YAC, ang. yeast artifiial chromosome i bakteryjny BAC, ang. bacterial artificial chromosome), które są wykorzystywane w projektach sekwencjonowania genomów wyższych eukariontów do klonowania bardzo dużych fragmentów DNA (kilkaset tys. par zasad) i tworzenia map fiz. ich chromosomów.