wallenrodyzm

wallenrodyzm,

postawa i metoda działania człowieka, który w celu realizacji szczytnych ideałów nie waha się postępować nieetycznie, sięgać do podstępu i zdrady, ukrywać swe rzeczywiste intencje pod maską szlachetności i lojalności, aby tym skuteczniej zniszczyć darzącego go zaufaniem wroga;

wzorem dla tej postawy był tytułowy bohater powieści poet. A. Mickiewicza Konrad Wallenrod, rozdarty pomiędzy wiernością etosowi rycerskiemu, nakazującemu walkę z otwartą przyłbicą, szlachetną i prawą, a etosem spiskowca, sankcjonującym w imię osiągnięcia nadrzędnego celu, którym jest wolność ojczyzny, podstęp, kłamstwo i zdradę; w. był inspiracją dla uczestników ruchów spiskowych, których metody walki z konieczności musiały kolidować zarówno z etyką chrześc., jak i kultywowanym w pol. tradycji wzorem obrońcy ojczyzny (strażnika cnót rycerskich); o tym, jak wielkie znaczenie miał w. dla „ludzi podziemnych” świadczą słowa, które po wybuchu powstania listopadowego miał powiedzieć L. Chodźko „Słowo stało się ciałem, a Wallenrod Belwederem”.