uskok
 
Encyklopedia PWN
uskok,
struktura tektoniczna powstała wskutek przerwania i przemieszczenia się względem siebie dwóch części ośrodka skalnego wzdłuż oddzielającej je powierzchni uskokowej (lub szeregu takich powierzchni tworzących strefę uskokową);
masy skalne rozdzielone powierzchnią uskokową są zw. skrzydłami u., część przemieszczona w górę jest skrzydłem wiszącym, część przemieszczona w dół — skrzydłem zrzuconym; w zależności od nachylenia powierzchni uskokowej i kierunku przemieszczenia rozróżnia się: u. progowy — powierzchnia u. jest pionowa, u. normalny — powierzchnia u. jest nachylona ku skrzydłu zrzuconemu, u. odwrócony — powierzchnia u. jest nachylona w kierunku skrzydła wiszącego; u. odwrócone o bardzo małym kącie upadu powierzchni uskokowej i znacznym przemieszczeniu zwą się nasunięciami. Przemieszczenie wzdłuż powierzchni uskokowej może zachodzić nie tylko w płaszczyźnie pionowej, lecz również w płaszczyźnie poziomej (u. przesuwczy, którego szczególnym rodzajem jest uskok transformacyjny) lub może być kombinacją tych ruchów, np. u. zrzutowo-przesuwczy (dominuje składowa pionowa ruchu), u. przesuwczo-zrzutowy (dominuje składowa pozioma ruchu). Wielkość przemieszczenia może się zmieniać wzdłuż biegu powierzchni uskokowej (uskok nożycowy, zawiasowy). U. mogą powstawać zarówno wskutek rozciągania ośrodka skalnego (u. normalne), jak i jego ściskania (u. odwrócone); mogą im towarzyszyć ciągłe deformacje tektoniczne (przyuskokowe podgięcia warstw, fałdy, fleksury). Z u. jest związane powstawanie zrębów, rowów tektonicznych i zapadlisk.
zgłoś uwagę
Ilustracje
Uskok tektoniczny rys. J. Babicki i L. Maminajszwili/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Uskok transformacyjny rys. W. Mizerski/Archiwum Ilustracji WN PWN SA © Wydawnictwo Naukowe PWN
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia