urbanizacja
 
Encyklopedia PWN
urbanizacja
[łac. urbanus ‘miejski’],
proces społ. i kulturowy wyrażający się w rozwoju miast, wzroście ich liczby, powiększaniu obszarów miejskich i udziału ludności miejskiej w całości zaludnienia (bądź udziału ludności żyjącej wg miejskich wzorów).
Urbanizacja jest procesem złożonym, przebiegającym w 4 zasadniczych płaszczyznach: urbanizacja demograficzna polega na przemieszczeniu się ludności ze skupisk wiejskich do miast, koncentracji ludności w miastach i stałym wzroście odsetka mieszkańców miast na danym obszarze; urbanizacja przestrzenna — na zwiększaniu się obszaru miast, powiększaniu ich pojemności (również przez intensyfikację zabudowy), powstawaniu nowych miast i osiedli nieroln. oraz na przekształcaniu innych środowisk mieszkalnych na wzór miejski; urbanizacja ekonomiczna — na stałym wzroście liczby ludności pracującej w zawodach pozaroln. oraz na postępującym różnicowaniu się zaw. tej ludności w stosunku do ludności wykonującej zajęcia roln.; urbanizacja społeczna wyraża się w przyswojeniu przez przybyszów ze wsi miejskiego stylu życia, a także w przenikaniu miejskich wzorów ekon., społ. i kulturowych na wieś.
W wyniku procesu urbanizacji różnice między wielkimi miastami, innymi skupiskami miejskimi oraz wiejskimi są jedynie różnicami w stopniu zurbanizowania. Zjawisko urbanizacji, związane z procesem industrializacji, wystąpiło jako potężny proces społ. i kulturowy pod koniec XVIII w., najpierw w Wielkiej Brytanii, następnie w krajach zachodniej Europy, w USA i Japonii; w XX w. objął on też inne kraje eur. i stał się symptomem współcz. cywilizacji nauk.-technicznej. Charakterystyczną cechą urbanizacji jest coraz szybszy wzrost wielkich miast, które tworzą coraz większe aglomeracje i konurbacje. W krajach zachodnioeur., o silnym stopniu urbanizacji, ludność wiejska stanowi już często tylko 10% ogółu społeczeństwa. W krajach wschodnioeur. po II wojnie świat. rozpoczęły się intensywne procesy industrializacji, powodujące szybki wzrost miast. W Polsce, zwłaszcza 1950–80, procesy te występowały bardzo silnie, obejmując ponad połowę ludności wiejskiej (1945 ludność miejska stanowiła 30% ogółu ludności kraju, 1992 — 62%).
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia