ucho

ucho,

złożony narząd zmysłu słuchu i zmysłu równowagi występujący u kręgowców.

Część słuchowa ucha jest filogenetycznie młodsza i wywodzi się z części stat.; receptory obu zmysłów mieszczą się w strukturze zw. błędnikiem błoniastym, obrośniętym kostną lub chrzęstną ścianą puszki mózgowej; stanowi on tzw. ucho wewnętrzne; w przebiegu ewolucji pojawiają się jako narządy pomocnicze ucho środkowe i ucho zewnętrzne. U ssaków i człowieka ucho zewnętrzne składa się z małżowiny usznej oraz przewodu słuchowego zewn. (u człowieka dł. ok. 35 mm), wysłanego zmodyfikowaną skórą zawierającą gruczoły woskowinowe. Błona bębenkowa oddziela przewód od jamy bębenkowej, która wraz z trąbką słuchową, łączącą ją z gardłem, tworzy ucho środkowe; jama bębenkowa, niewielka komora wypełniona powietrzem, wysłana błoną śluzową, zawiera łańcuch 3 kosteczek słuchowych, rozciągający się między błoną bębenkową a okienkiem owalnym (okienkiem przedsionka), prowadzącym do błędnika; ucho wewnętrzne — błędnik błoniasty, układ pęcherzyków i przewodów wypełnionych płynem (śródchłonką, endolimfą), leży w wydrążeniu kości skroniowej, tzw. błędniku kostnym, który jest jakby powiększonym nieco odlewem błędnika błoniastego; ich ściany oddziela szczelinowata przestrzeń wypełniona płynem (przychłonką, perylimfą); w błędniku błoniastym rozróżnia się: woreczek, łagiewkę (objęte rozszerzeniem błędnika kostnego, tzw. przedsionkiem) i łączące się z łagiewką 3 przewody półkoliste — części zawierające receptory zmysłu równowagi, oraz odchodzący z woreczka spiralnie skręcony przewód ślimakowy, w którym są zawarte receptory słuchowe (Cortiego narząd). Ucho pozostałych kręgowców ma budowę prostszą; nie występuje u nich ucho zewn., jedynie gady i ptaki mają zewn. przewód słuchowy; ucho środkśrodkowe. pojawia się u płazów; jama bębenkowa u płazów, gadów, ptaków zawiera tylko 1 kostkę słuchową. Błędnik błoniasty jest zbud. podobnie jak u ssaków (z wyjątkiem przewodu ślimakowego), u ryb odgrywa gł. rolę narządu równowagi, jako narząd słuchu działa w połączeniu z tzw. narządem Webera.

Choroby ucha: do najczęściej spotykanych schorzeń należą zapalenia (różnych części ucha) — wywoływane przez drobnoustroje, uszkodzenia powodowane przez urazy mech. i akustyczne, także przez leki ototoksyczne lub alkohol; typowe objawy: ból, wyciek z ucha, podwyższona temp., zawroty głowy, w różnym stopniu pogorszenie słuchu; ostre zapalenie ucha środkowego występuje często u dzieci, jako powikłanie ostrych stanów zapalnych górnych dróg oddechowych lub chorób zakaźnych; przewlekłe zapalenie ucha środkowego przebiega łagodnie, nie leczone prowadzi do stopniowego upośledzania słuchu; niezapalne choroby ucha to: otoskleroza, choroba Ménière’a.