torysi, Tories, Tory Party,
ang. (z czasem — bryt.) stronnictwo polit., istniejące od 2. poł. XVII do 1. poł. XIX w.; rywale wigów;
torysi
Encyklopedia PWN
powstało w okresie tzw. kryzysu ekskluzyjnego 1679–81; grupowało zwolenników przekonania o boskim pochodzeniu władzy król. i nienaruszalności praw dziedziczenia tronu (toteż popierało sukcesję przyszłego Jakuba II, mimo że był katolikiem); nadana im wówczas przez przeciwników nazwa torysi miała pierwotnie charakter obelżywy i oznaczała wyjętego spod prawa rozbójnika irl. W 1688 torysi wystąpili jednak u boku wigów przeciw Jakubowi II (rewolucja angielska 1688–89); w nowo powstałym systemie polit. tworzyli partię opartą gł. na ziemiaństwie, bronili silnej władzy król. i pozycji Kościoła anglikańskiego, reprezentowali konserwatywne poglądy społ. i rel.; 1710–14 sprawowali rządy, skłaniali się ku sukcesji tronu przez Stuartów; po objęciu go 1714 przez dyn. hanowerską znaleźli się w opozycji, wielu przywódców emigrowało (lord Bolingbroke), a utożsamiani (tylko w części zasadnie) z jakobitami przeżywali głęboki kryzys wpływów. Po 1760 zbliżyli się do dworu Jerzego III; jako odnowiona partia powrócili do władzy 1783 pod kierunkiem W. Pitta (mł.), głosząc szacunek dla ustalonego porządku ustrojowego, Korony i Kościoła anglikańskiego; rządzili do 1806 i 1807–30; 1834 zostali zreorganizowani przez R. Peela w Partię Konserwatywną, wobec której bywa nadal używana pot. dawna nazwa.
