telefonia komórkowa

telefonia komórkowa,

system radiotelefonii, w którym cały obsługiwany obszar (obejmujący kraj, kilka krajów lub kontynentów) jest podzielony na sąsiadujące ze sobą mniejsze obszary, zw. komórkami.

W każdej komórce znajduje się nieruchoma nadawczo-odbiorcza stacja bazowa, przeznaczona do realizacji połączeń między ruchomymi użytkownikami, wyposażonymi w telefony komórkowe. W zależności od przewidywanego natężenia ruchu telekomunik. (zapotrzebowania na połączenia) poszczególnym komórkom przydziela się dupleksowe kanały częst. (z dostępem czasowym lub kodowym). W celu uniknięcia wzajemnych zakłóceń stacje bazowe przylegających do siebie komórek wykorzystują różne kanały częstotliwościowe z całego pasma częst. przydzielonych systemowi, natomiast w odległych komórkach jest możliwe stosowanie tych samych kanałów. Umożliwia to obsługę bardzo dużej liczby abonentów przy użyciu ograniczonej liczby kanałów radiowych. W obszarach o dużej liczbie użytkowników powszechnie stosuje się podział komórek (makrokomórek, np. w systemie GSM o maks. promieniu 35 km) na mikrokomórki (duże i małe) oraz pikokomórki, o coraz mniejszym zasięgu stacji bazowych (zwiększa to krotność wykorzystania częst.). W celu poprawienia jakości transmisji i dostosowania topografii systemu do rozkładu przestrzennego obsługiwanego ruchu telekomunik. stosuje się podział komórek na sektory przy użyciu anten sektorowych w stacjach bazowych. W momencie przekraczania granic komórki następuje automatyczne, natychmiastowe przejęcie połączenia przez stację bazową sąsiedniej komórki. Połączenia abonentów znajdujących się w bardzo odległych komórkach są realizowane przez stacje bazowe tych komórek, współpracujące ze sobą za pośrednictwem części komutacyjno-sieciowej systemu t.k., tj. gł. central radiotelefonicznych i centrum zarządzania systemu, połączonych ze sobą i z innymi sieciami za pomocą radiolinii lub publicznej sieci telefonicznej (PSTN). Część komutacyjno-sieciowa odpowiada za zestawianie połączeń między abonentami systemu lub między nimi a użytkownikami innych sieci telekomunik., m.in. identyfikuje abonenta, ocenia jego aktualną lokalizację, kontroluje uprawnienia do dostępu.

Obecnie (2004) w Europie jest używany gł. system cyfrowej t.k. drugiej generacji (2G), tj. GSM. Kolejne generacje systemów t.k. odznaczają się, w porównaniu z GSM, lepszą jakością i szerszym zakresem usług (obejmującym m.in. usługi multimedialne) oraz większą szybkością transmisji (nawet do 2 Mbit/s); należą do nich: t.k. generacji 2,5 (2,5G), np. GPRS (ang. General Packet Radio Service) i EDGE (ang. Enhanced Data Rates for GSM Evolution), oraz trzeciej generacji (3G), np. UMTS (ang. Universal Mobile Telecommunication System). System t.k. czwartej generacji (ok. 2010) ma zapewniać transmisję sygnałów cyfrowych z szybkością ok. 100 Mbit/s. Wdrożenie kolejnych generacji systemów t.k. jest uwarunkowane gł. popytem na świadczone przez nie usługi, obecnie (2004) droższe niż usługi poprzednich generacji.

Idea t.k. powstała w końcu lat 40. XX w.; w latach 80. uruchomiono analogowe systemy t.k.: skand. NMT (ang. Nordic Mobile Telephony System), w pasmie 450 MHz, i amer. AMPS (ang. Advanced Mobile Phone System), w pasmie 800 MHz; 1992 powstał pierwszy komercyjny cyfrowy system — GSM, obecnie (2004) stosowany w całej Europie, krajach Bliskiego Wschodu, Indiach, Australii, Indonezji. Systemami realizującymi ideę t.k. są też satelitarne systemy radiokomunikacji osobistej.

Aleksander Charytoniuk