tarczyca

tarczyca, gruczoł tarczowy,

gruczoł dokrewny kręgowców, którego komórki mają zdolność do wychwytywania jodu i produkowania hormonów: trijodotyroniny, tyroksyny i kalcytoniny;

u człowieka składa się z 2 płatów, połączonych pasmem tkanki gruczołowej, tzw. cieśnią, leżących symetrycznie po bokach szyi; czynność tarczycy jest regulowana przez podwzgórze mózgu oraz hormon tyreotropowy przedniego płata przysadki. Na tylnej powierzchni płatów tarczycy leżą przytarczowe gruczoły. Choroby tarczycy przejawiają się bądź jej rozrostem (wole), bądź zmianą czynności wydzielniczej; może to być nadmierne wydzielanie hormonów (nadczynność tarczycy), o 2 gł. postaciach: choroba Gravesa-Basedowa i wole guzkowe nadczynne, lub niedostateczne (niedoczynność tarczycy), pociągająca za sobą zaburzenia wynikające z niedoboru hormonów, tj. — zahamowanie wzrostu, niedorozwój umysłowy, upośledzenie rozwoju kośćca, obrzęki, osłabienie, bóle mięśni — zależnie od wieku chorego i powodu wystąpienia niedoczynności; leczenie — uzupełnienie niedoboru tyroksyny. Zapalenia tarczycy, ostre występują rzadko, wywoływane są gronkowcami lub paciorkowcami, podostre — wirusowe, oraz przewlekłe, których najczęstsza postać to choroba Hashimoto, choroba autoimmunizacyjna, w której produkty tarczycy traktowane są przez organizm jak antygeny i powodują powstawanie przeciwciał niszczących jej tkankę. Nowotwory tarczycy: gruczolaki — pojedyncze lub mnogie guzy w obrębie gruczołu, niekiedy czynne hormonalnie oraz raki: dobrze zróżnicowane, jak rak pęcherzykowy, rak brodawczakowaty — rosnące wolno oraz niezróżnicowane, szybko rosnące i dające przerzuty odległe; leczenie — zależnie od rodzaju i stadium choroby — chirurgiczne, radioterapia, chemioterapia, hormonoterapia (lub kojarzone).