system Narodów Zjednoczonych

system Narodów Zjednoczonych,

termin określający całą instytucję Organizacji Narodów Zjednoczonych wraz z powiązanymi z nią organizacjami międzynarodowymi o zasięgu światowym (łącznie 19).

Jego zadaniem jest prowadzenie działań ONZ i ich koordynacja w sferach pozapolitycznych głównie gospodarczej, społecznej, kulturalnej, oświatowej, zdrowia, praw człowieka); podstawą prawną działalności s.N.Z. są postanowienia Karty Narodów Zjednoczonych, statuty organizacji i zawarte przez nie umowy z ONZ.

W skład systemu wchodzi: 6 głównych organów ONZ, tj. Zgromadzenie Ogólne (ZO), Rada Bezpieczeństwa, Rada Gospodarcza i Społeczna, Rada Powiernicza, Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, Sekretariat; komitety i organy pomocnicze ZO, podporządkowane ZO i powiązane z Radą Gospodarczą i Społeczną oraz Programy i Fundusze, instytuty badawcze i szkoleniowe; 9 komisji funkcjonalnych i 5 regionalnych Rady Gospodarczej i Społecznej oraz jej komitety i organy pomocnicze; komitety Rady Bezpieczeństwa, powołane przez nią trybunały (dla byłej Jugosławii i Rwandy), Komisja ds. Monitoringu, Weryfikacji i Kontroli (Irak) oraz operacje i misje pokojowe; biura i departamenty Sekretariatu. Należące do s.N.Z. organizacje wyspecjalizowane w rozumieniu Karty Narodów Zjednoczonych to: Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (IAEA), Międzynarodowa Korporacja Finansowa (IFC), Międzynarodowa Organizacja Morska (IMO), Międzynarodowa Organizacja Pracy (ILO, MOP), Międzynarodowe Stowarzyszenie Rozwoju (IDA), Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju (IBRD), Międzynarodowy Fundusz Rozwoju Rolnictwa (IFAD), Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF, MFW), Międzynarodowy Związek Telekomunikacyjny (ITU), Organizacja Międzynarodowa Lotnictwa Cywilnego (ICAO), Organizacja NZ ds. Oświaty, Nauki i Kultury (UNESCO), Organizacja NZ ds. Rozwoju Przemysłowego (UNIDO), Organizacja NZ ds. Wyżywienia i Rolnictwa (FAO), Powszechny Związek Pocztowy (UPU), Światowa Organizacja Handlu (WTO), Światowa Organizacja Meteorologiczna (WMO), Światowa Organizacja Własności Intelektualnej (WIPO), Światowa Organizacja Zdrowia (WHO), Światowa Organizacja Turystyki (UNWTO). Ponadto za elementy składowe s.N.Z. powszechnie uznaje się: Program NZ na rzecz Rozwoju (UNDP), Program NZ na rzecz Ochrony Środowiska (UNEP), Fundusz NZ Pomocy Dzieciom (UNICEF), Fundusz Ludnościowy ONZ (UNEPA), Konferencję NZ ds. Handlu i Rozwoju (UNCTAD), Biuro Kontroli Narkotyków i Zapobiegania Przestępczości ONZ (ODCCP), Biuro Wysokiego Komisarza ONZ ds. Człowieka (OHCHR), Urząd Wysokiego Komisarza ONZ ds. Uchodźców (UNHCR), Centrum NZ ds. Osiedli Ludzkich (HABITAT), Uniwersytet ONZ (UNU), Światowy Program Żywnościowy (WEP), Agencję ONZ ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim (UNRWA).