stres

stres

[ang.],

zool. stan organizmu spowodowany działaniem czynników środowiskowych różnego pochodzenia (tzw. stresorów), przeważnie szkodliwych lub w znacznym stopniu naruszających homeostazę wewnątrzustrojową, jak urazy, infekcje, operacje chirurgiczne, niska lub wysoka temperatura otoczenia, różne choroby, u człowieka także bodźce psychiczne.

Początkowo stres przypisywano pobudzającemu działaniu stresorów na wydzielanie przez przysadkę mózgową hormonu adrenokortykotropowego (ACTH), stymulującego wydzielanie hormonów kory nadnerczy; przy głównym udziale tych hormonów zostaje zapoczątkowana reakcja polegająca na uruchomieniu sił obronnych organizmu — jest to tzw. ogólny zespół adaptacji ustroju, na który składa się okres alarmu (pogotowia), obrony (oporu) i wyczerpania (choroby, niekiedy prowadzącej do śmierci). Teoria stresu przedstawiona przez Selyego została później rozwinięta z uwzględnieniem roli innych hormonów w reakcji stresowej: adrenaliny, wazopresyny, prolaktyny, tyroksyny lub endorfin; hormony te w bardziej specyficzny sposób, niż to wynikało z klasycznej teorii stresu, sterują procesami fizjologicznymi decydującymi o odporności organizmu na działanie stresorów.