spełniające działanie
 
Encyklopedia PWN
spełniające działanie, działanie konsumacyjne,
biol. ostatnie ogniwo działania popędowego (popęd), redukujące je;
wyzwalane przez odpowiedni bodziec (bodźce wyzwalające). W działaniach ratujących życie działanie spełniające może być jedyną reakcją popędową — bodźce powodujące strach jednocześnie działają jako bodźce kluczowe, wyzwalając odpowiednie działania spełniające, np. akinezję, tanatozę, autotomię, ucieczkę, ukrycie się. W zachowaniach instynktowych (instynkt) działanie spełniające jest z reguły poprzedzone przez dłuższy lub krótszy łańcuch zachowań apetencyjnych (apetencyjne zachowanie), a samo może także stanowić krótki, 2–3-członowy łańcuch działań (jak wyrwanie kęsa z upolowanego łupu, pogryzienie go i połknięcie). W działaniu spełniającym można zwykle rozróżnić 2 elementy: sztywny wzorzec zachowania (przez niektórych nazywany „koordynacją dziedziczną [działania]”) oraz składową orientującą; pierwszy jest (oprócz zrytualizowanych elementów zachowań; rytualizacja) wrodzoną formą zachowania się instynktowego i — wyzwolony — przebiega już automatycznie, np. wyrzucanie przez żabę języka do przelatującego owada; przeciwnie składowa orientująca, która jest elementem adaptatywnym — kieruje pysk żaby w kierunku zależnym od toru lotu owada.
Bibliografia
N. Tinbergen Badania nad instynktem, Warszawa 1976.
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia