skala

skala

[łac.],

muz.:

1) Zbiór wszystkich dźwięków danego systemu dźwiękowego (skala materiałowa), zbiór dźwięków instrumentu muzycznego lub głosu śpiewaka (skala w znaczeniu zakresu, np. skala fortepianu, klarnetu, sopranu itd.) albo zbiór wszystkich dźwięków stosowanych w praktyce muzycznej niezależnie od ich źródła (skala użytkowa).

2) Zbiór co najmniej 2 dźwięków, tworzących w ramach każdej oktawy stały układ stosunków interwałowych (interwał), np. pentatonika, 6-stopniowa skala całotonowa, heptatonika (którą tworzą głównie skale diatoniczne, m.in. durowa i molowa), 12-stopniowa skala chromatyczna, 24-stopniowa skala ćwierćtonowa i inne skale mikrotonowe; dźwięki skali są uszeregowane wg wysokości, zwykle w kierunku wstępującym, niekiedy zstępującym (skale starogreckie, zwane gatunkami oktawowymi), wypełniają septymę (skale heptachordalne) lub mniejsze interwały (np. skale wąskozakresowe, tetrachord, heksachord), stanowią sprowadzony do oktawy materiał melodyczny utworów w kulturze danej epoki i terytorium, np. w średniowiecznej Europie skale modalne, zwane też trybami lub tonami kościelnymi, o nazwach wziętych ze starogreckich gatunków oktawowych (dorycka, frygijska, lidyjska, miksolidyjska, jońska, eolska), także skala chińska, indyjska, indonezyjska slendro i pelog, skale cygańskie, skala podhalańska; niekiedy skale są tworzone sztucznie przez kompozytorów (np. skala o tzw. ograniczonej transpozycji w twórczości O. Messiaena, skala zwana słowiańską w twórczości L.M. Rogowskiego).