siła

siła,

fiz. wektorowa wielkość będąca miarą oddziaływania ciał materialnych;

oddziaływania te występują za pośrednictwem pól fizycznych (np. pola grawitacyjnego, pola elektromagnetycznego). Siłę działająca na wszystkie cząstki danego ciała nazywa się siłą objętościową (siłą masową np. siła ciążenia), siłę przyłożoną do punktów powierzchni ciała — siłą powierzchniową (ciśnienie). W mechanice siła jest wielkością wywołującą zmianę ruchu ciał (II zasada dynamiki Newtona) lub ich odkształcenia. W ruchu nieswobodnym ciał działają na nie, oprócz sił czynnych (niezwiązanych z więzami), siły bierne (siła reakcji). W układach ciał materialnych rozróżnia się siły wewnętrzne, związane z wzajemnym oddziaływaniem poszczególnych części układów, oraz siły zewnętrzne pochodzące od ciał zewnętrznych. Na ciała w układach nieinercjalnych działają dodatkowo siły pozorne (siła bezwładności), zależne jedynie od wyboru układu odniesienia (np. siła Coriolisa, siła odśrodkowa). Siła działająca na ciało może zależeć od jego położenia, prędkości i czasu. Wśród sił zależnych od prędkości wyróżnia się: siły żyroskopowe (prostopadłe do prędkości, np. siła Coriolisa, siła Lorentza w polu magnetycznym) i siły dysypatywne (skierowane przeciwnie do prędkości, np. siły tarcia; tarcie). Wśród sił niezależnych od prędkości wyróżnia się siły potencjalne (np. siły w polu grawitacyjnym lub elektrostatyczne), dla których  = –grad E_p, gdzie E_p — energia potencjalna. Siłę potencjalną niezależną od czasu nazywa się siłą zachowawczą. Praca sił zachowawczych jest równa różnicy energii potencjalnych w punktach odpowiadających początkowemu i końcowemu położeniu ciała i nie zależy od toru ruchu ciała. W mechanice teoretycznej wprowadza się dodatkowo pojęcie sił uogólnionych Q_i, które przy małych zmianach δq_i współrzędnych uogólnionych q_i układu mechanicznego określają pracę δL sił działających na układ: . Jednostką siły w układzie SI jest niuton (symbol N).