satelita telekomunikacyjny
 
Encyklopedia PWN
satelita telekomunikacyjny,
sztuczny satelita Ziemi, służący do retransmisji sygnałów przesyłanych (za pomocą fal radiowych) z satelitarnych stacji naziemnych.
Satelity telekomunikacyjne są stosowane w radiokomunikacji porozumiewawczej (radiokomunikacja), rozsiewczej (telewizja, radiofonia) i zbiorczej (np. w monitoringu środowiska). Aparaturę satelitów telekomunikacyjnych stanowią anteny odbiorcze i nadawcze lub nadawczo-odbiorcze oraz urządzenia retransmisyjne, w których skład wchodzą głównie układy przetwarzania i wzmacniania sygnałów (transponder). Źródłem energii satelitów telekomunikacyjnych są baterie słoneczne i akumulatory.
Współczesne satelity telekomunikacyjne są umieszczane głównie na orbicie geostacjonarnej GEO (satelita sztuczny); zalicza się do nich satelity telekomunikacyjne systemów: Eutelsat, Inmarsat, Intelsat, Astra. Anteny geostacjonarnego satelity telekomunikacyjnego mogą obsługiwać obszary o różnym kształcie i powierzchni, np. wybrane kontynenty czy kraje, z wyjątkiem obszarów okołobiegunowych (maksymalny obszar obsługiwany wynosi ok. 1/3 powierzchni globu). Od lat 70. XX w. występuje tendencja zmniejszania wielkości obszarów obsługiwanych przy jednoczesnym zwiększeniu ich liczby (w celu uzyskania dużego, np. globalnego zasięgu systemu). Transmisja sygnałów między obszarami obsługiwanymi przez różne satelity telekomunikacyjne może odbywać się dzięki łączom międzysatelitarnym. Do zalet satelitów telekomunikacyjnych geostacjonarnych zalicza się: możliwość całodobowego obsługiwania wybranego rejonu globu za pomocą 3 satelitów geostacjonarnych, uproszczona konstrukcja anten naziemnych (w przypadku małych anten nie trzeba stosować układów śledzenia satelity), stabilne warunki retransmisji.
Satelity telekomunikacyjne o orbicie eliptycznej HEO obiegają Ziemię w okresie ok. 12 h, a obszary przez nie obsługiwane obejmują również okolice okołobiegunowe. Łączność całodobową zapewnia równomierne rozmieszczenie na tej samej orbicie 3–4 satelitów (Mołnija).
Satelity telekomunikacyjne umieszczane na orbitach: niskiej LEO, średniej MEO i pośredniej ICO służą głównie do celów komercyjnej i militarnej radiokomunikacji ruchomej (Iridium, GLOBALSTAR, SKYBRIDGE).
Czas eksploatacji satelitów telekomunikacyjnych zależy od wysokości orbity (dla orbit eliptycznych — od wysokości perygeum), a w przypadku satelitów geostacjonarnych — od czasu pracy urządzeń przeznaczonych do stabilizacji położenia satelity na orbicie i od efektywności tych urządzeń. Przewidywany czas eksploatacji wynosi kilka lat dla satelitów telekomunikacyjnych o orbitach LEO, MEO i HEO oraz kilkanaście lat dla satelitów ICO i geostacjonarnych.
Pierwsze próby wykorzystania sztucznego satelity Ziemi w telekomunikacji przeprowadzono 1958 (amerykański projekt SCORE — Signal Communications Orbit Relay Experiment). W 1962 odbyła się pierwsza satelitarna transmisja telewizyjna (z USA do Europy, Telstar 1 — USA). W 1963 umieszczono satelitę telekomunikacyjnego na orbicie GEO (SYNCOM — USA), 1965 — na orbicie HEO (Mołnija-1). Pierwszy doświadczalny satelita (amerykański) ATS-6 (ang. Application Technology Satellite), przekazujący sygnały telewizyjny bezpośrednio do satelitarnych odbiorników indywidualnych, rozpoczął pracę 1974.
Aleksander Charytoniuk
zgłoś uwagę
Przeglądaj encyklopedię
Przeglądaj tabele i zestawienia
Przeglądaj ilustracje i multimedia