rozbicie dzielnicowe,
rozpad, zwykle przejściowy, wielu monarchii w średniowiecznej Europie, także Polski;
rozbicie dzielnicowe
Encyklopedia PWN
przyczyną rozbicia dzielnicowego Polski była niechęć możnowładztwa do utrzymania jednolitej władzy w państwie, czemu sprzyjał rozpowszechniony w dynastii Piastów zwyczaj wydzielania dzielnic młodszym synom panującego; próbą uregulowania tej zasady był tzw. testament Bolesława III Krzywoustego z 1138, ustalający kolejność obejmowania władzy zwierzchniej przez członków dynastii (pryncypat, seniorat); w wyniku podziałów dynastycznych zwiększała się liczba dzielnic, zwłaszcza w 2. połowie XIII w. na Śląsku, Kujawach i Mazowszu; Małopolska i Wielkopolska tylko okresowo ulegały dalszym podziałom. Księstwa prowadziły odrębną politykę, inaczej też rozwijały się gospodarczo, często wiążąc się z krajami ościennymi, następowało osłabienie więzi ogólnopolskich. Czynnikami jednoczącymi, szczególnie od 2. połowy XIII w., były: utrzymująca się jedność Kościoła, nadal żywe tradycje dawnego Królestwa Polskiego, tworząca się świadomość narodowa, a także w dużej mierze, przeszkody, które rozbicie polityczne kraju stwarzało dla rozwoju gospodarczego poszczególnych księstw i dzielnic. Ostateczne zjednoczenie Królestwa Polskiego nastąpiło 1320 (koronacja Władysława I Łokietka); poza jego granicami pozostał Śląsk (stopniowo uzależniany przez Czechy), Pomorze Gdańskie (utracone na rzecz Krzyżaków i odzyskane na mocy pokoju toruńskiego 1466 jako Prusy Królewskie); Mazowsze zachowało odrębność do 1526.
