psychologizm

psychologizm

[gr.],

lit.:

1) Sposób przedstawiania postaci lit. w prozie narracyjnej oraz dramaturgii XX w., polegający na określeniu jej w kategoriach psychol., przy jednoczesnym osłabieniu uwarunkowań socjol., kult., biol.; odznacza się gł. wszechstronną i wnikliwą analizą psychiczną determinacji wszelkich zachowań i stosunków międzyludzkich, w skrajnej postaci występuje w formie strumienia świadomości. Prekursorami i mistrzami psychologizmu byli: F. Dostojewski, M. Proust, J. Joyce; gł. rolę w powstaniu psychologizmu odegrała teoria S. Freuda. W Polsce psychologizm znalazł prekursorskie realizacje w prozie K. Irzykowskiego (Pałuba) oraz prozie okresu międzywojennego: Z. Nałkowskiej, M. Kuncewiczowej, M. Choromańskiego, J. Iwaszkiewicza, T. Brezy.

2) Kierunek badań lit. wykrystalizowany na pocz. XX w., traktujący dzieło lit. jako dokument życia psychicznego autora.

Skarżyńscy Lidia i Jerzy, projekt scenografii do Ulissesa wg J. Joyce’a