przysadka

przysadka,

gruczoł dokrewny, położony u podstawy mózgu, w sąsiedztwie podwzgórza;

płat przedni (część gruczołowa) przysadki wytwarza hormony wpływające na tkanki docelowe (somatotropina) oraz na inne gruczoły dokrewne (adrenokortykotropina, tyreotropina, gonadotropiny); płat tylny (część nerwowa) przysadki nie wytwarza własnych wydzielin, jest miejscem gromadzenia hormonów podwzgórzowych: oksytocyny i wazopresyny, które spływają do przysadki wzdłuż aksonów komórek neurosekrecyjnych; u większości ssaków występuje ponadto płat pośredni, wytwarzający melanotropinę. Zaburzenia wydzielnicze przysadki zależą najczęściej od obecności gruczolaków przysadki; nadmierne wydzielanie hormonu wzrostu powoduje akromegalię lub gigantyzm, nadmiar adrenokortykotropiny — chorobę Cushinga, nadmiar prolaktyny — mlekotok i brak miesiączki, gonadotropin — zaburzenia cyklu miesięcznego, nadmiar tyreotropiny — nadczynność tarczycy; nieczynne hormonalnie gruczolaki mogą niszczyć utkanie przysadki, wywołując jej niedoczynność; do zmian wstecznych w przysadce mogą też prowadzić procesy zapalne, urazy, niedokrwienie w okresie okołoporodowym (zespół Sheehana). Objawami niedoczynności przysadki są: osłabienie, senność, obniżenie ciśnienia krwi, brak miesiączki, impotencja, osłabienie popędu płciowego, zmiany zanikowe w narządzie rodnym, a w zespole Sheehana — niedobór pokarmu w piersiach i zanik miesiączki; niedoczynność przysadki rozwijająca się w młodym wieku prowadzi do karłowatości przysadkowej. Uszkodzenie tylnego płata przysadki prowadzi do moczówki prostej, charakteryzującej się oddawaniem bardzo dużych ilości niezagęszczonego moczu.