promieniowanie podczerwone

promieniowanie podczerwone, promieniowanie IR, promieniowanie infraczerwone, podczerwień,

fiz. promieniowanie elektromagnetyczne o fali długości 0,76–ok. 2000 µm, nie wywołujące wrażeń wzrokowych u człowieka;

obszar podczerwieni dzieli się umownie na podczerwień bliską (0,76–2,5 µm), średnią (2,5–50 µm) i daleką (50–2000 µm). Promieniowanie podczerwone jest emitowane przez wszystkie ciała (także człowieka), przy czym im niższa temperatura ciała, tym większa długość fali odpowiadająca maksimum w widmie promieniowania (dla ciał o temperaturze 20°C maksimum przypada na fale długości ok. 19 µm). Najbardziej rozpowszechnionymi źródłami promieniowania podczerwonego są niektóre lampy żarowe (tzw. promienniki podczerwieni) i niektóre lampy wyładowcze. Ziemia, do której dociera promieniowanie słoneczne, emituje promieniowanie podczerwone jako promieniowanie wtórne (na ten zakres długości fal przypada głównie promieniowanie Ziemi). Promieniowanie to, przechodząc przez atmosferę, jest w znacznym stopniu pochłaniane przez zawartą w niej parę wodną, dwutlenek węgla i inne substancje, wskutek czego tylko niewielka jego część wychodzi poza atmosferę (atmosfera stanowi zatem cieplną izolację Ziemi przeciwdziałającą jej ochładzaniu się). Do wykrywania promieniowania podczerwonego służą detektory podczerwieni (termiczne — termopary, radiacyjne, bolometry, detektory piroelektryczne, detektory pneumatyczne i fotonowe, głównie detektory półprzewodnikowe). Badanie widm promieniowania podczerwonego znajduje zastosowanie przy określaniu struktury cząsteczek i analizie chemicznej; ponadto promieniowanie podczerwone wykorzystuje się w celach leczniczych (diatermia krótkofalowa), w biologii (mikroskopia w podczerwieni), w termolokacji, do obserwacji w ciemności (noktowizor), do suszenia, ogrzewania, fotografowania m.in. w astrofizyce, także do fotografii lotniczej (promieniowanie podczerwone doznaje mniejszego osłabienia niż widzialne przy przechodzeniu przez warstwę chmur i mgłę, co pozwala na fotografowanie przedmiotów położonych w znacznej odległości); na wykorzystaniu promieniowania podczerwonego oparte jest działanie kamery termowizyjnej. Promieniowanie podczerwone odkrył 1800 astronom brytyjski pochodzenia niemieckiego, F.W. Herschel.