prawo anglosaskie,
prawo anglosaskie
Encyklopedia PWN
system prawa kształtowany w Anglii od XII w., a obecnie stosowany także w USA i w większości państw Wspólnoty Narodów. Szczególne znaczenie w tym systemie ma precedens sądowy i praktyka powodujące, że sędzia odgrywa decydującą rolę w nadaniu ostatecznego kształtu normie prawnej. Na system prawa anglosaskiego składają się: 1) system Common Law, prawo oparte na precedensie sądowym, tworzone w średniowieczu przez orzeczenia 3 centralnych sądów król.: Sądu Spraw Pospolitych (Common Pleas), Sądu Ławy Król. (King′s Bench) i Sądu Exchequeru; sprzyjało to ujednoliceniu prawa. Terminem Common Law określano też: prawo ogółu ludności — w odróżnieniu od praw specjalnych; prawo powszechne ang. — w odróżnieniu od innych praw „powszechnych”: rzym. i kanonicznego; 2) system Equity Law, prawo oparte na zasadzie słuszności, stosowane od XVI w. przez Sąd Kanclerski i korygujące dość sztywne reguły Common Law; po reformie sądownictwa w Anglii w 1873–75 i utworzeniu jednolitego Sądu Najwyższego podział na Common Law i Equity Law stracił na znaczeniu, ale różnice proceduralne i tradycyjny podział spraw między nimi utrzymują się do dziś; w USA obydwa systemy zaczęły być stosowane wcześniej przez te same sądy (od 1848); 3) system Statute Law, prawo stanowione przez parlament; jego znaczenie od XIX w. wzrosło wyraźnie; do źródeł prawa anglosaskiego trzeba też zaliczyć dzieła wielkich autorytetów, takich jak E. Coke i W. Blackstone; w XIX w. podjęto w Anglii próbę uporządkowania prawa w postaci tzw. ustaw konsolidacyjnych (zwłaszcza w zakresie obrotu handl. i prawa karnego); zabiegi te przyniosły tylko częściowe efekty i prawo w Anglii nie jest do dziś skodyfikowane; w USA rola prawa stanowionego jest większa niż w Anglii (część prawa, np. prawo karne, jest skodyfikowana w każdym stanie), ale i tutaj decydujące znaczenie ma zastosowanie go przez sędziego. Prawo anglosaskie chociaż związane z Anglią, nie występuje w całej Wielkiej Brytanii (np. prawo szkoc.), nie we wszystkich stanach USA (np. kodeks cywilny Luizjany) czy w całej Kanadzie (np. kodeks cywilny Quebecu), a w Indiach i byłych koloniach w Afryce współistnieje z prawami ludności miejscowej wywierając na nie wpływ.
