porozumienia społeczne 1980–81 w Polsce,
porozumienia zawarte w wyniku strajków przez komisje rządowe i regionalne komitety strajkowe.
porozumienia społeczne
Encyklopedia PWN
Od VII 1980 w kraju wybuchały żywiołowe strajki ekonomiczne (Lubelszczyzna), w sierpniu — strajk powszechny na Wybrzeżu, który stopniowo rozszerzył się na całą Polskę; powstawały międzyzakładowe komitety strajkowe (MKS) i korzystając z pomocy niezależnych ekspertów formułowały postulaty wobec władz państwowych; po wielodniowych rokowaniach zawarto porozumienia: 30 VIII w Szczecinie (przewodniczący MKS — M. Jurczyk, komisji rządowej — wicepremier K. Barcikowski), 31 VIII w Stoczni Gdańskiej (L. Wałęsa, wicepremier M. Jagielski), 3 IX w Kopalni Węgla Kamiennego „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu Zdroju (J. Sienkiewicz, wicepremier A. Kopeć); dotyczyły one podstawowych praw pracowniczych (tworzenia niezależnych samorządnych związków zawodowych, organizowania strajków) oraz obywatelskich (ograniczenia cenzury państwowej, udostępnienia środków masowego przekazu związkom wyznaniowym, uwolnienia więźniów politycznych, obsadzania stanowisk kierowniczych przez osoby kompetentne, niezależnie od przynależności do PZPR), podwyżek płac i rekompensaty wzrostu kosztów utrzymania, uprawnień socjalnych (m.in. zmiany systemu rentowo-emerytalnego, zwiększenia liczby miejsc w żłobkach i przedszkolach, wprowadzenia 3-letniego urlopu macierzyńskiego i sobót wolnych od pracy, skrócenia czasu oczekiwania na mieszkanie, zrównania zasiłków rodzinnych wszystkich grup zawodowych); po strajkach chłopskich XII 1980–II 1981 podpisano porozumienie: 18 II w Ustrzykach Dolnych i 20 II w Rzeszowie (J. Kułaj, wiceminister rolnictwa A. Kacała); dotyczyły zagwarantowania nienaruszalności chłopskiej własności, zniesienia ograniczeń w handlu gruntami rolniczymi, równorzędnego traktowania gospodarstw rolnych niezależnie od typu własności, zwiększenia rentowności indywidualnych gospodarstw rolnych, produkcji maszyn rolniczych i zaopatrzenia w towary sklepów wiejskich, zmniejszenia sprzedaży alkoholu na wsi, zmiany systemu rentowo-emerytalnego dla rolników, rozwoju sieci szkół i przedszkoli, swobody praktyk religijnych dzieci na koloniach letnich i żołnierzy w wojsku, zwiększenia nakładu czasopism katolickich, budowy kościołów.
